Zaburzenia osobowości
Zaburzenia osobowości to trwałe i nieprzystosowawcze wzorce myślenia, relacji i postrzegania, które mogą prowadzić do problemów w funkcjonowaniu społecznym. Rozpoznawane są często przed 18. rokiem życia. Istnieje wiele definicji, które różnią się w zależności od podejścia teoretycznego.
Ogólne objawy
Według DSM IV, zaburzenia osobowości objawiają się:
- Dysharmonijnymi postawami w obszarach emocjonalnych i relacyjnych.
- Trwałymi wzorcami zachowań, które nie są wynikiem innych zaburzeń psychicznych.
- Utrudnieniami w funkcjonowaniu społecznym.
- Początkiem w dzieciństwie lub adolescencji.
Podział zaburzeń osobowości
Według ICD-10, zaburzenia osobowości klasyfikowane są w grupach F.60 i F.61:
- F60 – Specyficzne zaburzenia osobowości, w tym m.in. osobowość paranoiczna, schizoidalna, dyssocjalna.
- F61 – Zaburzenia osobowości mieszane.
Typy zaburzeń osobowości według DSM-IV
Zaburzenia osobowości dzielą się na trzy grupy:
- Typ A – Dziwaczne (paranoiczne, schizoidalne, schizotypowe).
- Typ B – Dramaturgiczne (antyspołeczne, borderline, histrioniczne, narcystyczne).
- Typ C – Lękowe (unikające, zależne, obsesyjno-kompulsyjne).
Leczenie zaburzeń osobowości
Rekomendowane są interwencje psychospołeczne jako główna forma leczenia. Terapie oparte na dowodach naukowych obejmują:
- Terapia dialektyczno-behawioralna.
- Terapia poznawczo-behawioralna.
- Terapia schematów.
- Programy psychoedukacyjne.
Niektóre badania wskazują, że terapia jest skuteczniejsza u pacjentów z bardziej zaburzoną strukturą osobowości.
Farmakoterapia
Farmakoterapia jest stosowana w leczeniu objawów towarzyszących zaburzeniom osobowości, jednak nie ma jednoznacznych wytycznych co do jej stosowania. Leki są dobierane w zależności od objawów, takich jak lęk czy depresja.
Podsumowanie
Zaburzenia osobowości są złożonymi problemami psychologicznymi, które wymagają indywidualnego podejścia terapeutycznego. Terapie oparte na dowodach oraz farmakoterapia mogą przynieść poprawę, jednak ich skuteczność jest często uzależniona od specyfiki zaburzenia i indywidualnych potrzeb pacjenta.
