Zaburzenia schizotypowe
Zaburzenia schizotypowe to kategoria diagnostyczna związana z długotrwałym i trudnym do uchwycenia początkiem, charakteryzująca się ekscentrycznymi zachowaniami i przeżyciami, które przypominają objawy schizofrenii. Osoby z tym zaburzeniem mają ograniczone możliwości nawiązywania bliskich relacji oraz tendencję do społecznego wycofania. Występują u około 3% populacji i zostały wprowadzone w ICD-10, odpowiadając kategorii schizotypowych zaburzeń osobowości w DSM-5.
Epidemiologia
Badania wykazują, że około 3,9% populacji spełnia kryteria schizotypowego zaburzenia osobowości, z wyższym odsetkiem wśród mężczyzn (4,2%) w porównaniu do kobiet (3,7%).
Etiologia
Zaburzenia schizotypowe są częścią spektrum schizofrenii. Często występują w rodzinach z historią schizofrenii, co sugeruje udział czynników genetycznych. Osoby z tym zaburzeniem mogą mieć cechy endofenotypowe schizofrenii, takie jak dysfunkcje neuropsychologiczne i nieprawidłowości w obrazowaniu mózgu.
Objawy i przebieg
Objawy zaburzenia nie mają określonego początku i przypominają zaburzenia osobowości. Osoby z tym zaburzeniem mogą przejawiać:
- Dziwaczne zachowania i wygląd
- Pusty lub magiczny sposób myślenia
- Dziwne doświadczenia percepcyjne
- Problemy z wyrażaniem emocji
- Lęk społeczny
Objawy psychotyczne mogą występować przejściowo, a ryzyko rozwoju pełnoobjawowej psychozy dotyczy około 40% osób z tego typu zaburzeniami.
Rozpoznanie
Diagnostyka opiera się na kryteriach ICD-10 i DSM-5. W ICD-10 wymagane jest obecność 3-4 cech przez co najmniej dwa lata, takich jak:
- Dziwaczne zachowanie lub wygląd
- Slaby kontakt z innymi
- Dziwne przekonania
- Podejrzliwość
W DSM-5 wymagane są ogólne kryteria zaburzeń osobowości i pięć specyficznych objawów, takich jak ekscentryczność zachowań i myślenia, a także lęk społeczny.
Leczenie
Większość osób z zaburzeniami schizotypowymi nie wymaga leczenia. W przypadku terapii zaleca się podejście indywidualne, które może obejmować psychoterapię i farmakoterapię. Leki przeciwpsychotyczne i przeciwdepresyjne wykazały skuteczność w łagodzeniu objawów.
Rokowanie
Osoby z zaburzeniem schizotypowym często mają niski poziom funkcjonowania i pracują poniżej swoich kwalifikacji.
Historia pojęcia
Pojęcie zaburzeń schizotypowych zostało wprowadzone przez Sándora Radó w 1953 roku, który zdefiniował je jako psychodynamiczną ekspresję genotypu schizofrenicznego. Kryteria zaburzenia były później uporządkowane przez Roberta Spitzera w 1979 roku w klasyfikacji DSM-III.
