Wygaszanie odruchów warunkowych
Wygaszanie to proces, który polega na zastąpieniu jednego odruchu warunkowego innym o podobnym charakterze. Nie jest to identyczne z pierwotnym warunkowaniem i zależy od wcześniejszych doświadczeń zwierzęcia.
Przykład eksperymentu z psem
Załóżmy, że psa nauczono podnosić łapę na dźwięk dzwonka, po którym zawsze podawano jedzenie. Po zaprzestaniu podawania pokarmu, pies początkowo będzie podnosił łapę, ale ostatecznie zobojętnieje na sygnał dzwonka, co ilustruje wygaszanie ostre. W miarę upływu czasu, pies może podnieść łapę raz lub dwa, a następnie straci zainteresowanie.
Wygaszanie chroniczne
W przypadku wygaszania chronicznego, bodźce negatywne nie są stosowane w izolacji, co pozwala na bardziej złożoną analizę procesów warunkowania i wygaszania. Eksperyment polega na warunkowaniu na dwa bodźce (np. dzwonek i bulgotanie) oraz wprowadzeniu dwóch bodźców, które nigdy nie były wzmacniane (np. metronom i gwizdek).
Wyniki eksperymentu
W badaniach stwierdzono, że dzwonek i bulgotanie wywołują znaczną ilość wydzielania śliny, natomiast metronom i gwizdek nie mają takiego wpływu. Kombinacje bodźców wzmacnianych i niewzmacnianych wykazywały mniejsze wydzielanie śliny, co sugeruje, że bodziec negatywny ma wymierny wpływ na zachowanie zwierząt.
Czynniki wpływające na odporność na wygaszanie
Na odporność odruchu warunkowego na wygaszanie wpływają następujące czynniki:
- czas od ostatniej reakcji wzmocnionej
- siła popędu
- wielkość wcześniejszych wzmocnień
- wiek, w którym reakcja została wyuczona (młodsze reakcje są trwalsze)
- stopień utrwalenia odruchu
Liczba powtórzeń potrzebnych do wygaszenia jest większa, gdy:
- wymagana reakcja jest prosta
- między próbami bez wzmocnień są długie przerwy
Literatura
- Konorski J., Integracyjna działalność mózgu, Warszawa 1969
