Wulkan błotny
Wulkan błotny to struktura w kształcie stożka lub kopuły, która powstaje w wyniku wydobycia na powierzchnię błotnistej mieszaniny wody, iłu i piasku. W przeciwieństwie do wulkanów lawowych, wulkany błotne nie są związane z typowym wulkanizmem.
Geneza wulkanów błotnych
Wyróżnia się trzy główne typy genetyczne wulkanów błotnych:
- Wulkany gazowe: Najczęstszy typ, związany z erupcją gazu ziemnego, który wydobywa się z głębokości kilku setek metrów. Kiedy gaz napotyka wody gruntowe, dochodzi do mieszania się substancji, co prowadzi do powstawania wulkanu. Przykłady lokalizacji to Rumunia, półwysep Kerczeński, Kaukaz oraz niektóre regiony USA i Ameryki Południowej.
- Wulkany wygasające: Powstają w wyniku wydobywania się gorącej wody i gazów związanych z końcowymi fazami wulkanizmu lawowego. Opisywane w USA, Indonezji i Nowej Zelandii.
- Wulkany sejsmiczne: Powstają na skutek trzęsień ziemi, które powodują gwałtowne podnoszenie się wód gruntowych i wyrzucanie błotnistych mieszanin na powierzchnię. Przykłady występowania to USA, Rumunia i były ZSRR.
Morfologia wulkanów błotnych
Największe wulkany błotne mają do 700 m wysokości i 10 km średnicy podstawy, lecz większość z nich osiąga wysokość od kilkudziesięciu centymetrów do kilku metrów. Kształty wulkanów różnią się w zależności od proporcji wody i gazu, co skutkuje powstawaniem zarówno stromych stożków, jak i płaskich kopuł. Niektóre obszary tworzą rozległe jeziora błotne, gdzie wyniesienie nie występuje.
Typy erupcji
Erupcje wulkanów błotnych mogą być zarówno eksplozywne, jak i efuzywne, w zależności od proporcji wody i gazu. Częstotliwość działalności wulkanów jest zmienna – niektóre wulkany emitują materiał nieprzerwanie, inne wybuchają w dłuższych odstępach czasu. W trakcie erupcji na powierzchnię wydobywają się bloki skał, które mogą osiągać znaczne rozmiary. Na przykład, w Rumunii zaobserwowano bloki o wadze 2,64 tony.
