Wtórna Jama Ciała (Celoma)
Wtórna jama ciała, znana również jako celoma, to struktura, która rozwija się w mezodermie u zwierząt triploblastycznych. Jej powstanie pozwala na oddzielenie głównej jamy ciała, zawierającej przewód pokarmowy oraz inne narządy, od zewnętrznej ściany ciała. Celoma pełni funkcję szkieletu hydraulicznego, co umożliwia niezależne funkcjonowanie układu pokarmowego od ruchów powłok ciała.
W różnych grupach zwierząt celoma występuje w odmienny sposób. U płazińców, wstężnic i obleńców celoma jest ograniczona do wnętrza gonad, podczas gdy u innych grup zastępuje pierwotną jamę ciała. Po raz pierwszy celoma wystąpiła u pierścienic.
Budowa i Połączenia
Celoma ma postać cienkościennego worka, który jest umiejscowiony pomiędzy narządami i zawsze wyłożony jest nabłonkiem. Jest połączona ze środowiskiem zewnętrznym za pomocą celomoduktów.
Metody Tworzenia Celomy
Celoma może rozwijać się na dwa sposoby:
- Schizocelia: Polega na migracji komórek endodermalnych do wnętrza blastocelu, tworząc mezodermę przyśrodkową, pośrednią i boczną. Te komórki rozsuwa się, tworząc mezodermę ścienną i trzewną, a pomiędzy nimi znajduje się celoma.
- Enterocelia: Występuje u wtóroustych. Proces ten polega na tworzeniu uwypukleń komórek mezodermy, które po oderwaniu od ścian prajelita zamykają się, tworząc wtórną jamę ciała.
Termin „celoma” został wprowadzony przez Ernsta Haeckela w 1872 roku. Zwierzęta posiadające celomę określane są jako wtórnojamowce lub jamczaki.
Podsumowanie
Celoma to kluczowa struktura anatomiczna u wielu grup zwierząt, wpływająca na ich funkcjonowanie oraz rozwój. Jej różne formy i metody powstawania ilustrują złożoność ewolucji oraz różnorodność wśród organizmów.