Wspólnota gruntowa

Wspólnota gruntowa

Wspólnota gruntowa w polskim prawie cywilnym to forma współwłasności, która umożliwia korzystanie z wspólnego gruntu przez uprawnionych mieszkańców. Istnieje ona na podstawie historycznych uregulowań związanych z uwłaszczeniem gruntów w XIX wieku.

Historia

W XIX wieku w Polsce trwał proces likwidacji feudalnej własności gruntowej, który zaowocował uwłaszczeniem. Grunty pozostające we wspólnej własności mieszkańców wsi były rozwiązywane na dwa sposoby:

• przyznanie jednolitej własności jednemu podmiotowi z ustanowieniem służebności gruntowych dla pozostałych,
• utworzenie wspólnoty gruntowej, pozostawiającej grunt we współwłasności mieszkańców.

Obydwa rozwiązania były jednak prowizoryczne i prowadziły do skomplikowanych sytuacji prawnych.

Służebności gruntowe

Służebności gruntowe, które powstały w wyniku uwłaszczeń, zlikwidowano w II Rzeczypospolitej na podstawie rozporządzeń Prezydenta z 1927 roku, które dotyczyły różnych województw.

Wspólnoty gruntowe

Wspólnoty gruntowe, w przeciwieństwie do służebności, były trudniejsze do likwidacji. W 1938 roku wprowadzono ustawę o uporządkowaniu wspólnot gruntowych, która określiła zasady zarządzania tymi gruntami. Najważniejsze ustalenia obejmowały:

• zniesienie wspólności przez podział gruntów,
• możliwość powołania spółek do zarządzania gruntami.

Współczesne regulacje

Obecnie, na podstawie ustawy z 1963 roku, podział wspólnot gruntowych jest zabroniony, co uniemożliwia stosowanie przepisów o zniesieniu współwłasności. Utworzenie spółki dla zagospodarowania wspólnoty jest obowiązkowe, a jej brak może prowadzić do trudności w reprezentowaniu wspólnoty w sprawach prawnych.

Problemy i rozwiązania

Wspólnoty gruntowe borykają się z wieloma problemami, w tym z niemożnością nabycia gruntów przez zasiedzenie. Nowelizacja ustawy z 2016 roku przewiduje przekształcenie wspólnot gruntowych we współwłasność, co ma umożliwić zakładanie ksiąg wieczystych oraz sprzedaż tych gruntów. Nowe przepisy mają na celu także określenie uprawnionych do korzystania ze wspólnoty i ich udziałów w gruntach.