Wspólna Polityka Bezpieczeństwa i Obrony (WPBiO)
Wspólna polityka bezpieczeństwa i obrony (WPBiO), wcześniej znana jako Europejska polityka bezpieczeństwa i obrony (EPBiO), jest integralną częścią polityki zagranicznej Unii Europejskiej (UE). Jej celem jest zapewnienie UE zdolności operacyjnej poprzez środki cywilne i wojskowe w kontekście obrony wspólnej.
Rozwój WPBiO w latach 90.
Na początku lat 90. XX wieku zaczęto prace nad wspólną polityką obronną UE, w ramach których powstały europejskie siły zbrojne. W latach 1992-1995 prowadziły one operacje w rejonie byłej Jugosławii. Mimo prób wprowadzenia reform, traktat amsterdamski nie przyniósł znaczących zmian w skuteczności działań obronnych UE.
- 1992: Utworzenie europejskich sił zbrojnych przez UZE.
- 1999: Przyjęcie deklaracji w Kolonii o umacnianiu wspólnej polityki bezpieczeństwa.
Oficjalne ustanowienie WPBiO
W grudniu 1999 roku w Helsinkach ogłoszono formalne ustanowienie Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony. Celem było zwiększenie zdolności UE do samodzielnych działań operacyjnych, jednak NATO pozostało kluczowym partnerem w obronności.
- 2003: Proklamacja Europejskiego Celu Operacyjnego, zakładającego utworzenie korpusu 50-60 tysięcy żołnierzy.
- 2004: Zastąpienie celu Operacyjnego 2003 celem Operacyjnym 2010.
Europejska strategia bezpieczeństwa
W grudniu 2003 roku przyjęto pierwszą europejską strategię bezpieczeństwa, definiującą cele UE w zakresie bezpieczeństwa, takie jak:
- Zapobieganie zagrożeniom poza granicami Europy.
- Współpraca z sąsiadami oraz organizacjami międzynarodowymi.
Organy i instytucje WPBiO
W 2000 roku utworzono pierwsze organy WPBiO, w tym Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa oraz Komitet Wojskowy. W odpowiedzi na potrzeby operacyjne, w 2004 roku powołano Europejską Agencję Obrony oraz Europejski Fundusz Obronny.
Zdolności wojskowe i cywilne UE
UE rozwija swoje zdolności operacyjne poprzez tworzenie sił szybkiego reagowania. Grupy bojowe, składające się z maksymalnie 1500 żołnierzy, są w stanie rozpocząć operacje w ciągu 5-10 dni. Cywilne aspekty WPBiO obejmują działania w zakresie policji, administracji i ochrony ludności.
- 2001: Ustalenie 5 tysięcy policjantów do misji.
- 2004: Ustanowienie Sił Żandarmerii Europejskiej.
Podsumowując, WPBiO stanowi kluczowy element polityki bezpieczeństwa UE, dążąc do zwiększenia autonomii operacyjnej w obliczu globalnych wyzwań przy jednoczesnej współpracy z NATO i innymi organizacjami międzynarodowymi.
