Wskaźnik saprobowości
Wskaźnik saprobowości jest miarą poziomu zanieczyszczenia wód martwą materią organiczną oraz produktami jej rozkładu. Termin „saprobowość” pochodzi od greckiego słowa „sapros”, oznaczającego gnilny. Po raz pierwszy pojęcie to zostało zdefiniowane przez Prag’a (1966) oraz Caspers’a i Karbe (1966), bazując na mikrobiologicznych przemianach w zanieczyszczonych wodach.
Klasyfikacja organizmów wskaźnikowych
Pierwsza klasyfikacja organizmów wodnych jako wskaźników jakości wody została dokonana przez Cohn’a w 1870 roku oraz Mez’a w 1898 roku. System saprobów opracowany przez Kolkwitz’a i Marsson’a wyróżnia cztery strefy saprobowe:
- polisaprobowe – w najbardziej zanieczyszczonych wodach
- α-mezosaprobowe – w średnio zanieczyszczonych wodach
- β-mezosaprobowe – w średnio zanieczyszczonych wodach
- oligosaprobowe – w najmniej zanieczyszczonych wodach
Rozszerzenie klasyfikacji o nowe gatunki wskaźnikowe oraz zastosowanie metod statystycznych do analizy wyników badań zostało dokonane przez:
- Liebmann (1962) oraz Sladecek (1973) – rozszerzenie listy organizmów wskaźnikowych
- Thomas (1944) – podział strefy polisaprobowej według BZT5 na podstrefy:
- α-polisaprobowa (bakteryjna) – BZT5 > 60 mg/l O2
- β-polisaprobowa (orzęsków) – BZT5 30–60 mg/l O2
- γ-polisaprobowa (Sphaerotilus) – BZT5 20–30 mg/l O2
Ocena saprobowości
Saprobowość to suma procesów rozkładu materii, które dostarczają wolnej energii. Można ją ocenić na podstawie dynamiki przemian dysymilacyjnych, intensywności poboru tlenu oraz składu biocenozy. Wysoka saprobowość wskazuje na większe zanieczyszczenie wody. W miarę wzrostu saprobowości, zwiększa się liczba destruentów w biocenozie, co jest odwrotne do procesu samooczyszczania, który prowadzi do większego udziału producentów.
Strefy saprobowe i czystość wód
Strefy saprobowe odpowiadają klasom czystości wód w trójstopniowej klasyfikacji.
Bibliografia
- Zofia Kańska, Maria Łebkowska, Ćwiczenia laboratoryjne z biologii sanitarnej, 1998.
