Wózek w kolejnictwie
Wózek to element podwozia pojazdu szynowego, na którym zamocowane są osie z kołami. Umożliwia ruch obrotowy względem nadwozia pojazdu, co jest istotne w kontekście przechodzenia długich pojazdów przez łuki torów.
Budowa i charakterystyka
W Europie dominują wózki typu skrzynkowego, które posiadają konstrukcję przypominającą prostokątną ramę z przegubem skrętnym. Zaletą tych wózków jest możliwość zamontowania hamulców klockowych oraz dodatkowego osprzętu, jak sprężyny czy amortyzatory. Alternatywą są wózki typu diamond, stosowane głównie w wagonach towarowych, charakteryzujące się uproszczoną konstrukcją i niższymi kosztami produkcji. Ich wadą jest ograniczona liczba elementów hamulcowych.
W wózkach znajdują się elementy do usprężynowania, takie jak sprężyny śrubowe, a także tłumiki drgań. W nowoczesnych pojazdach często instalowane są alternatory zamiast dużych prądnic. Wózki mogą być toczne (bez napędu) lub napędowe, z silnikami zabudowanymi w lokomotywach elektrycznych i spalinowych.
Rodzaje wózków
- Wózki dwuosiowe – najczęściej spotykane.
- Wózki trzyosiowe – stosowane w lokomotywach i wagonach towarowych.
- Wózki cztero- i więcejosiowe – rzadziej spotykane, głównie w niektórych konstrukcjach lokomotyw.
- Wózki Jakobsa – specjalna konstrukcja, na której opierają się dwa sąsiednie człony pojazdu.
Wózki w lokomotywach parowych
Wózki parowozów są zazwyczaj toczne i zostały wprowadzone, aby ułatwić manewrowanie dużymi pojazdami na łukach torów. W historii wózków parowych wyróżniają się m.in. konstrukcje Bissela i Adamsa, które wprowadzały różne mechanizmy naprowadzające zestawy napędowe.
Wózki dwuosiowe, mimo dużej masy, zapewniają lepsze parametry trakcyjne, a ich konstrukcje ewoluowały w kierunku bardziej zaawansowanych rozwiązań, jak wózek Kraussa-Helmholtza z 1888 roku, który stał się powszechnie stosowaną konstrukcją.
Podsumowanie
Wózki kolejowe są kluczowym elementem taboru szynowego, wpływającym na stabilność i bezpieczeństwo ruchu. Różnorodność konstrukcji, w tym wózki toczne, napędowe oraz specyficzne rozwiązania w parowozach, odzwierciedlają ewolucję technologii w tej dziedzinie.
