„`html
Woryty
Woryty (niem. Woritten) to wieś w Polsce, znajdująca się w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Gietrzwałd. Miejscowość liczy około 300 mieszkańców, z których większość dojeżdża do pracy w Olsztynie. W okolicy występują liczne jeziora oraz tereny podmokłe, a krajobraz charakteryzuje się pagórkami polodowcowymi.
Środowisko naturalne
Woryty otaczają lasy i łąki, a w okolicy rzeki Pasłęki znajduje się Rezerwat przyrody Ostoja bobrów. W regionie można spotkać różnorodne gatunki zwierząt, takie jak jelenie, dziki, czaple, żurawie oraz wiele innych ptaków.
Infrastruktura społeczna
We wsi działa świetlica Ochotniczej Straży Pożarnej, która pełni funkcję społeczno-kulturalną. Powstało także Stowarzyszenie Rzeczy Zapomnianych, które organizuje wystawy lokalnych pamiątek. Woryty są znane z zabytkowego domu, opisanego przez Wańkowicza w książce „Na tropach Smętka”, który został odbudowany przez Teresę i Adama Kochanowskich.
Historia
Wieś została założona w 1345 roku, a dokument lokacyjny pochodzi z 15 lipca 1347 roku. Kapituła warmińska nadała 50 włók ziemi w celu osiedlenia na prawie chełmińskim. W 1594 roku wydano przywilej lokacyjny dla karczmy w Worytach.
Znane osoby
- Barbara Samulowska (1865–1950) – polska zakonnica, misjonarka;
- Antoni Bolesław Lewandowski (1892–1943) – poseł na Sejm RP;
- Juliusz Malewski (1899–1981) – działacz społeczny i polityczny.
Zabytki i atrakcje turystyczne
- Kapliczki przydrożne (6 w samej wsi);
- Krzyż św. Rocha, znany z legendy uzdrawiania zwierząt;
- Kapliczka z 1874 roku w lesie;
- Zabytkowe budynki szkoły polskiej i niemieckiej;
- Dzwonnica przy wjeździe do miejscowości;
- Ścieżka rowerowa łącząca Gietrzwałd z Nowym Młynem;
- Doroczne święto Woryt, obchodzone w pierwszą sobotę po 16 sierpnia.
Woryty charakteryzują się zabudową typową dla regionu Warmii, z historycznymi budynkami z czerwonej cegły oraz dachami pokrytymi ceramiczną dachówką.
„`
