Wonna – Wieś w Polsce
Wonna to wieś położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie nowomiejskim, w gminie Biskupiec. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa toruńskiego.
Historia
W pobliżu wsi, nad jeziorem Karaś, znajdują się pozostałości kurhanu z epoki żelaza. W okresie przynależności do państwa krzyżackiego istniał tu prawdopodobnie zamek obronny. Pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z 1272 roku, kiedy to komtur Otton z Wonny spotkał się z innymi komturami chełmińskimi.
W czasach krzyżackich w Wonnie znajdował się murowany kościół pw. św. Leonarda oraz parafia. Uposażenie proboszcza obejmowało cztery włóki ziemi. Z dokumentów wynika, że sołtys z Wonny, podróżując do Krakowa w celu potwierdzenia lokacji, został napadnięty i zabity, co skutkowało zaginięciem dokumentu lokacyjnego.
W 1833 roku cztery włóki ziemi zamieniono na dogodniej położone w Szwarcenowie. Wspomnienia o kościele pojawiają się w dokumentach z 1625 roku, jednak w 1670 roku, podczas wizytacji, nie znaleziono już jego pozostałości, a jedynie fragmenty cmentarza. Zniszczenia we wsi były wynikiem działań Szwedów.
W 1921 roku w Wonnie stacjonowała placówka 13 batalionu celnego, a później Straży Celnej „Wonna”. W kwietniu 1945 roku wieś została spacyfikowana przez żołnierzy sowieckich, co doprowadziło do przemocy wobec mieszkańców.
Zabytki
- Neogotycka kaplica
Bibliografia
- Nowe Miasto. Z dziejów miasta i powiatu, Pojezierze, Olsztyn, 1953.
- ks. Jakub Fankidejski, Utracone kościoły i kaplice w dzisiejszej diecezji chełmińskiej podług urzędowych akt kościelnych, Region, Gdynia 2011.
