Wolne Związki Zawodowe Wybrzeża
Komitet Założycielski Wolnych Związków Zawodowych (WZZ) Wybrzeża został powołany 29 kwietnia 1978 roku w Gdańsku przez Andrzeja Gwiazdę, Krzysztofa Wyszkowskiego i Antoniego Sokołowskiego. Powstanie WZZ Wybrzeża było inspirowane działalnością Wolnych Związków Zawodowych Górnego Śląska, założonych przez m.in. Kazimierza Świtonia i Romana Kściuczka.
WZZ Wybrzeża działały niezależnie od władz państwowych, skupiając się na obronie praw robotniczych i obywatelskich. Ich celem było przywrócenie społeczeństwu prawa do demokratycznego zarządzania państwem. Organizacja publikowała biuletyn „Robotnik Wybrzeża”, którego pierwszy numer ukazał się 1 sierpnia 1978 roku. W treści biuletynu podkreślano, że mimo istnienia dużych związków zawodowych w PRL, pracownicy często musieli walczyć o swoje prawa na ulicach, narażając się na represje.
WZZ stawiały na legalność swojej działalności, opierając się na prawach człowieka i obywatela gwarantowanych przez Konstytucję PRL oraz międzynarodowe konwencje. W początkowym składzie Komitetu Założycielskiego znajdowali się Andrzej Gwiazda, Krzysztof Wyszkowski i Antoni Sokołowski. Szybko nastąpiły zmiany w składzie, m.in. Edwin Myszk zastąpił Sokołowskiego, a Krzysztofa Wyszkowskiego w lipcu 1978 roku zastąpił Andrzej Bulc.
Działacze WZZ Wybrzeża
Wśród aktywnych działaczy i współpracowników WZZ Wybrzeża byli:
- Bogdan Borusewicz
- Joanna Duda-Gwiazda
- Andrzej Kołodziej
- Maryla Płońska
- Alina Pienkowska
- Anna Walentynowicz
- Lech Wałęsa
- Lech Kaczyński
- Bogdan Lis
- Tadeusz Szczepański
Działacze ci odegrali kluczową rolę w organizacji strajków w Stoczni Gdańskiej w 1980 roku. WZZ Wybrzeża współpracowały również z opozycjonistami, takimi jak Leszek Moczulski, który wspierał działalność organizacji poprzez dostarczanie niezależnej prasy oraz pisanie pozwów sądowych w obronie działaczy.
Osoby związane z WZZ Wybrzeża stały się później kluczowymi postaciami w NSZZ „Solidarność”.
