Wolne Miasto Kraków (1815–1846)
Wolne Miasto Kraków, utworzone 18 października 1815 roku, powstało na mocy kongresu wiedeńskiego jako niewielkie państwo pod kontrolą Rosji, Austrii i Prus. Było republiką konstytucyjną, cieszącą się umiarkowaną autonomią, która z czasem uległa ograniczeniom. W 1833 roku narzucono nową konstytucję, a w 1846 roku miasto zostało anektowane przez Austrię po wybuchu powstania krakowskiego.
Powstanie i Ustrój
Rzeczpospolita Krakowska miała ograniczone prawo do prowadzenia polityki zagranicznej, a jej interesy reprezentowały mocarstwa opiekuńcze. Ustrój oparty na Kodeksie Napoleona charakteryzował się władzą wykonawczą sprawowaną przez Senat Rządzący oraz Zgromadzenie Reprezentantów, które miało ograniczone kompetencje.
Geografia i Ludność
Wolne Miasto Kraków zajmowało 1234 km² i liczyło około 95 tysięcy mieszkańców w 1815 roku, wzrastając do 146 tysięcy w 1843 roku. Przeważali katolicy (85%), a na jego terytorium znajdowały się wsie oraz miasteczka, zorganizowane w 17 gmin wiejskich i 9 miejskich.
Życie Polityczne i Konflikty
W latach 1815–1830 dominowała władza konserwatywna, z prezesem Senatu Stanisławem Wodzickim na czele. Po powstaniu listopadowym w 1830 roku, Wolne Miasto stało się ośrodkiem wsparcia dla polskich powstańców. Jednakże, po 1833 roku mocarstwa zaczęły narzucać coraz większe ograniczenia, co prowadziło do konfliktów politycznych.
Okupacja Austriacka
W 1836 roku Kraków został okupowany przez wojska austriackie, co przyczyniło się do dalszego osłabienia autonomii. Po zakończeniu okupacji w 1841 roku, władze nadal pozostawały pod kontrolą obcych mocarstw, co doprowadziło do ostatecznego upadku Rzeczypospolitej Krakowskiej w 1846 roku.
Gospodarka i Kultura
Gospodarka Wolnego Miasta opierała się na liberalizmie, co sprzyjało rozwojowi handlu i rzemiosła. Kraków stał się ważnym ośrodkiem handlowym, ale po 1836 roku jego rozwój został zahamowany przez okupację. Kultura kwitła, a miasto stało się centrum życia naukowego i artystycznego, przyciągając inteligencję z różnych zaborów.
Powstanie Krakowskie i Likwidacja
W lutym 1846 roku do Krakowa przybyły oddziały powstańcze. Po nieudanej próbie zbrojnego wystąpienia, władze poddały miasto Austriakom. 16 listopada 1846 roku Kraków został formalnie anektowany przez Austrię, co zakończyło istnienie Wolnego Miasta Krakowa jako niezależnego podmiotu.
