Wojsko Kwarciane
Wojsko kwarciane to oddziały zaciężne w Koronie, ustanowione w 1563 roku przez Zygmunta II Augusta. Były one rozwinięciem formacji obrony potocznej z końca XV wieku, mającej na celu ochronę południowo-wschodnich kresów przed najazdami Tatarów. Wojsko kwarciane stanowiło stałe siły zbrojne, w pełni podporządkowane hetmanowi.
Teatry Działań
Wojsko kwarciane operowało głównie na trzech frontach:
- Południe – okolice Kamieńca Podolskiego
- Wschód – walki z Moskwą
- Północ – wojny ze Szwecją
Finansowanie
Fundusze na utrzymanie wojska pochodziły z tzw. kwarty, czyli 1/4 dochodów z dóbr królewskich, uchwalonej na sejmie w 1564 roku. Od 1569 roku fundusze te były przechowywane w skarbie rawskim. Wojsko kwarciane liczyło zazwyczaj od 1 do 6 tysięcy żołnierzy, a w przypadku zagrożenia liczba ta mogła wzrosnąć do kilkunastu tysięcy dzięki wsparciu oddziałów prywatnych i Kozaków rejestrowych.
Skład Wojska
Wojsko kwarciane składało się głównie z jazdy, piechoty i artylerii. W jego szeregach znajdowały się m.in.:
- Husaria
- Jazda kozacka
- Pancerni
- Rajtaria
- Piechota węgierska
- Dragonia
- Jazda wołoska
Stawki Żołdu w 1648 roku
Żołd dla wojska kwarcianego wynosił 41 zł (332,1 gr. srebra). Dla porównania:
- Piechota cudzoziemska: 36 zł
- Piechota polska: 18 zł
- Husaria: 50 zł
- Rajtaria: 50 zł
- Kozacy: 40 zł
Wybrane Bitwy
Wojsko kwarciane brało udział w wielu znaczących bitwach:
- Bitwa pod Oryninem (1618)
- Bitwa pod Cecorą (1620)
- Bitwa pod Korsuniem (1648)
- Bitwa pod Guzowem
- Bitwa pod Batohem
Dowódcy i Regimentarze
Wśród rotmistrzów znajdowały się takie postacie jak Aleksander Koniecpolski i Samuel Łaszcz. Regimentarze to m.in. Władysław Dominik Zasławski-Ostrogski i Mikołaj Ostroróg.
