Województwo Śląskie
Województwo Śląskie to autonomiczna jednostka administracyjna II Rzeczypospolitej Polskiej, utworzona w 1920 roku i funkcjonująca w latach 1922–1939. Autonomia została zniesiona w 1945 roku.
Historia
Podstawą prawną autonomii było prawo konstytucyjne z 15 lipca 1920 roku. Województwo faktycznie powstało w czerwcu 1922 roku po traktacie w Genewie. W 1938 roku do województwa przyłączono część Zaolzia. Po wybuchu II wojny światowej w 1939 roku władze województwa ewakuowały się, a tereny te zostały przyłączone do III Rzeszy.
Autonomia
Województwo Śląskie miało własny Sejm Śląski i Skarb Śląski, co dawało mu szeroką autonomię. Do jego kompetencji należały m.in.:
- Używanie języków polskiego i niemieckiego w administracji.
- Ustrój i podział administracyjny województwa.
- Szkolnictwo ogólnokształcące i zawodowe.
- Policja oraz organizacja służb sanitarno-porządkowych.
Województwo miało również prawo do emisji obligacji wojewódzkich, co świadczyło o jego niezależności finansowej.
Polityka
Sejm Śląski był organem ustawodawczym, a Śląska Rada Wojewódzka wykonawczym. W 1921 roku obszar województwa wynosił 4216 km², a w 1938 roku, po włączeniu Zaolzia, powiększył się do 5011 km². Województwo dzieliło się na 8 powiatów oraz jeden okręg miejski.
Gospodarka
Województwo Śląskie było najbogatszym regionem przedwojennej Polski, zdominowanym przez przemysł górniczy i hutniczy. W 1923 roku region ten produkował:
- 73% węgla w Polsce,
- 87,7% cynku,
- 71% stali,
- 99,7% ołowiu.
Gospodarka rolna również była znacząca, z około 20% mieszkańców zatrudnionych w rolnictwie. W 1938 roku Skarb Śląski miał dochody w wysokości 131 mln zł, a zadłużenie wynosiło 72 mln zł.
Demografia
Według spisu z 1931 roku, województwo liczyło 1 295 027 mieszkańców, co oznaczało gęstość zaludnienia 307,2 osób na km². Dominowali katolicy (92,3%), a większość mieszkańców posługiwała się językiem polskim. Region cechował się młodym społeczeństwem, z 41,4% ludności w wieku przedprodukcyjnym.
Podsumowanie
Województwo Śląskie było unikalnym regionem o szerokiej autonomii, znaczącym rozwoju gospodarczym oraz zróżnicowanej demografii. Jego historia i struktura administracyjna miały istotny wpływ na kształtowanie się polskiej polityki regionalnej w okresie międzywojennym.
