Wojewódzkie Urzędy Bezpieczeństwa Publicznego (WUBP)
Wojewódzkie Urzędy Bezpieczeństwa Publicznego (WUBP) były terenowymi organami bezpieczeństwa publicznego, powołanymi w sierpniu 1944 r. w Lublinie, podległymi Resortowi Bezpieczeństwa Publicznego, a po 1 stycznia 1945 r. Ministerstwu Bezpieczeństwa Publicznego. W 1945 r. zmieniono ich nazwę na Wojewódzkie Urzędy do spraw Bezpieczeństwa Publicznego (WUdsBP).
Powołanie Resortu Bezpieczeństwa Publicznego
Resort Bezpieczeństwa Publicznego został utworzony 21 lipca 1944 r. w Moskwie przez Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego (PKWN). Pierwsze jednostki, takie jak kontrwywiad, powstały 1 sierpnia 1944 r. pod kierownictwem Stanisława Radkiewicza.
Jednostki terenowe
W ramach rozwoju Resortu powołano WUBP i Powiatowe Urzędy Bezpieczeństwa Publicznego (PUBP). Pierwszy WUBP został utworzony w Lublinie. Do listopada 1944 r. istniało pięć WUBP i pięćdziesiąt pięć PUBP. W 1953 r. w terenie działało 17 WUBP, 268 PUBP oraz 5 Miejskich Urzędów na prawach PUBP, zatrudniających łącznie 32 200 funkcjonariuszy.
Organizacja WUBP
WUBP składały się z różnych wydziałów i sekcji, które zajmowały się kontrwywiadem, walką z bandytyzmem, kontrolą więzień oraz innymi zadaniami operacyjnymi. Strukturę organizacyjną WUBP określono w rozkazie z 16 lutego 1945 r. przez majora Mikołaja Orechwy.
Reorganizacja w 1945 r.
W listopadzie 1945 r. minister Stanisław Radkiewicz wprowadził zmiany w organizacji WUBP, tworząc nowe wydziały, takie jak Wydział I (kontrwywiad) i Wydział IV (ekonomiczny). Zmiany miały na celu usprawnienie pracy aparatu WUBP.
Rozwiązanie i przekształcenie struktur
W grudniu 1954 r. Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego zostało rozwiązane, a jego funkcje przejęły Komitet do spraw Bezpieczeństwa Publicznego i Ministerstwo Spraw Wewnętrznych. W 1956 r. KdsBP został zlikwidowany, a wszystkie jego zadania przejęło rozszerzone MSW.
Podsumowanie
WUBP były kluczowymi jednostkami w aparacie bezpieczeństwa PRL, pełniącymi różnorodne funkcje związane z utrzymywaniem porządku i kontroli. Zmiany strukturalne w latach 1945-1956 odzwierciedlają ewolucję instytucji odpowiedzialnych za bezpieczeństwo publiczne w Polsce.
