Wnioskowanie

Wnioskowanie

Wnioskowanie jest jednym z podstawowych rodzajów rozumowania, obok sprawdzania, dowodzenia i wyjaśniania. Zgodnie z definicją Kazimierza Ajdukiewicza, wnioskowanie polega na dochodzeniu do nowego zdania na podstawie wcześniej uznanych przesłanek lub wzmacnianiu pewności nowego zdania. Przesłanki to zdania, na podstawie których formułujemy wnioski, określane jako konkluzje. Wnioskowanie może być zarówno pewne, jak i prawdopodobne, a także poprawne lub niepoprawne.

Rodzaje wnioskowania

Wnioskowanie dzieli się na kilka odmian:

• Wnioskowanie inferencyjne:
  • Dedukcyjne:
    • Wnioskowanie z ogólnych przesłanek do szczegółowego wniosku (np. „Wszyscy ludzie są śmiertelni; Sokrates jest człowiekiem; Sokrates jest śmiertelny”).
    • Wnioskowanie, w którym przesłanka jest racją dla wniosku (np. „Jeśli pada deszcz, to idę do kina; pada; idę do kina”).
  • Indukcyjne:
    • Wnioskowanie ze szczegółów do ogółu (np. „Przedmiot x₁ ma własność p, przedmiot x₂ ma własność p, więc wszystkie x mają własność p”).
  • Redukcyjne:
    • Wnioskowanie ze szczegółów do szczegółów (np. „Przedmiot x₁ ma własność p, więc przedmiot x_n+1 też ją ma”).
    • Wnioskowanie z następstwa o racji (np. „Mokro na jezdni, więc pewnie padał deszcz”).
• Wnioskowanie nieinferencyjne:
  • Nie stwierdza się związku pomiędzy przesłankami a konkluzją (np. „Jeśli dziś jest wtorek, to życie jest piękne”).

Logika formalna

Logika formalna zajmuje się teoriami składającymi się z zbiorów zdań logicznych. Wprowadza się reguły wnioskowania, które można zapisać w postaci $\backslash frac\{X\_1,X\_2,\backslash dots\}\{Y\}$, co oznacza, że jeśli zdania $X\_1,X\_2,\backslash dots$ są częścią teorii, to także zdanie $Y$ należy do tej teorii. Przykładem jest reguła modus ponens: $\backslash frac\{A,A\backslash Rightarrow\; B\}\{B\}$. Jeśli zdanie $B$ wynika z teorii $T$, zapisujemy to jako $T\backslash vdash\; B.$

Bibliografia

• Kazimierz Ajdukiewicz, Klasyfikacja rozumowań, w: Język i poznanie, t. 2.