|commons = Władysław Orlicz
}}
Władysław Orlicz (ur. 24 maja 1903 w Okocimiu, zm. 9 sierpnia 1990 w Poznaniu) – polski matematyk, profesor Uniwersytetu Poznańskiego, członek rzeczywisty PAN; prezes Polskiego Towarzystwa Matematycznego (1977–1979).
Orlicz należał do tzw. lwowskiej szkoły matematycznej. Jego prace dotyczą głównie analizy funkcjonalnej i szeregów ortogonalnych. Do jego najważniejszych osiągnięć należy opracowanie teorii pewnego typu przestrzeni funkcyjnych (przestrzenie Orlicza i Musielaka-Orlicza). Udowodnił też twierdzenie w teorii przestrzeni Banacha, nazwane potem twierdzeniem Orlicza-Pettisa.
Życiorys
Rodzina
Urodził się w rodzinie Franciszka (zm. 1907) i Marii z Rossknechtów, która po śmierci Franciszka wyszła ponownie za mąż przyjmując nazwisko Patocka. Miał czterech braci: Kazimierza, Tadeusza, Zbigniewa i Michała.
Od 12 lipca 1928 jego żoną była Zofia z Krzysików (1897–1999), fizyk, asystentka w Instytucie Fizyki UJK, nauczycielka gimnazjalna, porucznik Armii Krajowej i Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, więzień polityczny w latach 1948–1953.
Lata szkolne
W pierwszych dwudziestu latach XX w. rodzina Orliczów dość często zmieniała miejsca pobytu. Wiązało się to z koniecznością zmiany szkół, ale fakt ten nie wpływał w sposób istotny na postępy w nauce Władysława. Uczęszczał on do szkół w Tarnowie, morawskim Znaimiu i we Lwowie, gdzie Orliczowie osiedli tuż po I wojnie światowej. Władysław, szczególnie w starszych klasach, uczył się doskonale, a wstępny okres edukacji zakończył 10 czerwca 1920 roku, otrzymując maturę w Państwowej Drugiej Szkole Realnej we Lwowie, którą zdał z odznaczeniem. Latem 1920 rok ochotniczo wstąpił do Wojska Polskiego. Nie brał udziału w walkach z bolszewikami, ponieważ wojna się zakończyła.
Studia
Studia, które rozpoczął na Politechnice Lwowskiej, nie sprawiały mu kłopotów. Nie były one jednak dla niego dostatecznie fascynujące i już po roku podjął decyzję o zmianie uczelni. Zapisał się na Wydział Filozoficzny (przekształcony wkrótce w Wydział Matematyczno-Przyrodniczy) Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie rozpoczynając zgłębianie tajników matematyki.
Lwów był w okresie międzywojennym miastem bardzo szczególnym, o wyjątkowej atmosferze, jaką tworzyli wybitni naukowcy i twórcy kultury, osoby barwne, o silnych, wyrazistych, fascynujących osobowościach, stanowiące doskonały wzorzec dla młodzieży, również dla młodych matematyków. Studenci matematyki mieli możność uczenia się u mistrzów tej rangi co Stefan Banach, Hugo Steinhaus, Antoni Łomnicki, Stanisław Ruziewicz, Eustachy Żyliński czy Kazimierz Ajdukiewicz, prowadzący wykłady z zakresu logiki i metodologii nauk.
Okupacja
W czasie okupacji niemieckiej Lwowa (1941–1944), gdy zamknięte były lwowskie uczelnie, wraz z innymi uczonymi, m.in. Stefanem Banachem, był karmicielem wszy w Instytucie Badań nad Tyfusem Plamistym i Wirusami profesora Rudolfa Weigla, zarabiając w ten sposób na utrzymanie i chroniąc się przed represjami hitlerowców.
Lata powojenne
W 1945 w wyniku przymusowych wysiedleń Polaków z Kresów Wschodnich opuścił Lwów, udając się do Poznania, gdzie objął Katedrę Matematyki na tamtejszym uniwersytecie. Od 1953 pracował także w Państwowym Instytucie Matematycznym w Warszawie. Od 1956 był członkiem korespondentem, od 1961 członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk23 sierpnia 1980 roku dołączył do apelu 64 uczonych, pisarzy i publicystów do władz komunistycznych o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami.
Zmarł w Poznaniu, pochowany 17 sierpnia 1990 w Alei Zasłużonych na cmentarzu Junikowo (pole AZ kwatera 2-L-07).
Ordery i odznaczenia
* Order Sztandaru Pracy I klasy (1978)
* Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1986)
*Order Sztandaru Pracy II klasy (1973)
* Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1958)
*Złoty Krzyż Zasługi (16 lipca 1954)
*Medal 10-lecia Polski Ludowej (14 stycznia 1955)
* Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony Nauczyciel Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”
* Medal im. Mikołaja Kopernika PAN (1973)
*Medal im. Wacława Sierpińskiego przyznany przez UW (27 kwietnia 1979)
Źródło:.
Nagrody i wyróżnienia
* Nagroda im. Stefana Banacha Polskiego Towarzystwa Matematycznego (1948)
* Nagroda Państwowa II stopnia za wybitne osiągnięcia w dziedzinie analizy funkcjonalnej i teorii szeregów ortogonalnych (1952)
* Nagroda Państwowa I stopnia (1966)
*Nagroda Fundacji im. Alfreda Jurzykowskiego (1973)
* doktoraty honoris causa: Uniwersytetu York w Toronto (1974), Politechniki Poznańskiej (5 sierpnia 1979) i Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (23 sierpnia 1983)
Źródło:.
Przypisy
Bibliografia
* Kto jest kim w Polsce 1989, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1989, s. 948.
*
Linki zewnętrzne
*
* [dostęp 2021-10-30].
* [dostęp 2021-07-29]
Kategoria:Absolwenci Uniwersytetu Lwowskiego
Kategoria:Analiza funkcjonalna – polscy naukowcy
Kategoria:Biografie kanonu polskiej Wikipedii
Kategoria:Członkowie rzeczywiści PAN
Kategoria:Doktorzy honoris causa Politechniki Poznańskiej
Kategoria:Doktorzy honoris causa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Kategoria:Laureaci medalu im. Wacława Sierpińskiego
Kategoria:Laureaci Nagrody im. Stefana Banacha
Kategoria:Ludzie upamiętnieni nazwami przestrzeni matematycznych
Kategoria:Ludzie upamiętnieni nazwami twierdzeń
Kategoria:Ludzie urodzeni w Okocimiu
Kategoria:Lwowska szkoła matematyczna
Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (Polska Ludowa)
Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (Polska Ludowa)
Kategoria:Odznaczeni Medalem 10-lecia Polski Ludowej
Kategoria:Odznaczeni Odznaką Nagrody Państwowej
Kategoria:Odznaczeni odznaką tytułu honorowego „Zasłużony Nauczyciel PRL”
Kategoria:Odznaczeni Orderem Sztandaru Pracy I klasy
Kategoria:Odznaczeni Orderem Sztandaru Pracy II klasy
Kategoria:Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (Polska Ludowa)
Kategoria:Pochowani na Cmentarzu na Junikowie
Kategoria:Polacy wysiedleni z Kresów Wschodnich 1944–1946
Kategoria:Prezesi Polskiego Towarzystwa Matematycznego
Kategoria:Urodzeni w 1903
Kategoria:Wspierający Apel 64
Kategoria:Wykładowcy Uniwersytetu Lwowskiego
Kategoria:Zatrudnieni w Instytucie Badań nad Tyfusem Plamistym i Wirusami
Kategoria:Zmarli w 1990
