Witold Pilecki
Witold Pilecki (ps. „Witold”, „Druh”, „Roman Jezierski”, „Tomasz Serafiński”, „Leon Bryjak”, „Jan Uznański”, „Witold Smoliński”; kryptonim T-IV) urodził się w Ołońcu w 1901 roku, a zmarł 25 maja 1948 w Warszawie. Był rotmistrzem kawalerii Wojska Polskiego, współzałożycielem Tajnej Armii Polskiej oraz żołnierzem Armii Krajowej. Pilecki był także więźniem i organizatorem ruchu oporu w KL Auschwitz. Opracował tzw. Raporty Pileckiego dotyczące Holokaustu. W 1948 roku został skazany przez władze komunistyczne na karę śmierci, która została unieważniona w 1990 roku. Pośmiertnie otrzymał Order Orła Białego w 2006 roku i awans na pułkownika w 2013 roku.
Życiorys
Narodziny i młodość
Pilecki pochodził z polskiej rodziny szlacheckiej. Po ukończeniu szkoły handlowej w Wilnie, angażował się w harcerstwo i działalność konspiracyjną. W czasie I wojny światowej przeniósł się do majątku stryja, gdzie kontynuował naukę i zaangażował się w konspirację polityczną.
Wojna polsko-bolszewicka i okres międzywojenny
W latach 1918–1921 służył w Wojsku Polskim, biorąc udział w wojnie z bolszewikami. Po wojnie studiował na Uniwersytecie Poznańskim i zaangażował się w działalność obywatelską.
II wojna światowa i Auschwitz
W 1940 roku, po aresztowaniach członków TAP, Pilecki zgłosił się do infiltracji obozu Auschwitz, gdzie zorganizował ruch oporu, ZOW. Zajmował się przekazywaniem informacji o sytuacji w obozie oraz organizowaniem ucieczek. W 1943 roku udało mu się uciec z Auschwitz.
Powstanie warszawskie i po wojnie
W 1944 roku brał udział w powstaniu warszawskim, a po wojnie był w niewoli niemieckiej. Po wojnie próbował odbudować struktury konspiracyjne, jednak został aresztowany przez bezpiekę w 1947 roku.
Proces i śmierć
Pilecki został skazany na karę śmierci w 1948 roku. Wyrok wykonano 25 maja tego samego roku. Pośmiertnie został odznaczony wieloma odznaczeniami, w tym Orderem Orła Białego oraz Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
Rehabilitacja i upamiętnienie
W 1990 roku nastąpiło unieważnienie wyroku Pileckiego. Od tamtej pory jego postać stała się symbolem walki z totalitaryzmem. Wiele instytucji, ulic, szkół oraz pomników nosi jego imię. Pilecki jest także bohaterem wielu książek, filmów i akcji społecznych.
Odznaczenia
- Order Orła Białego (2006, pośmiertnie)
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1995, pośmiertnie)
- Krzyż Walecznych (dwukrotnie)
- Srebrny Krzyż Zasługi
- Krzyż Oświęcimski (pośmiertnie)
Literatura i film
Pilecki był tematem wielu publikacji, filmów dokumentalnych oraz biografii, które podkreślają jego odwagę i poświęcenie w walce o wolność.
