Witelon
Witelon (Witelo, Vitellio) był polskim mnichem i uczonym, urodzonym około 1230 roku na Śląsku legnicko-wrocławskim, a zmarłym między 1280 a kwietniem 1314. Był znany z prac w dziedzinie optyki, psychologii spostrzegania oraz filozofii.
Życiorys
Witelon pochodził z niezamożnej rodziny plebejskiej, a jego edukacja rozpoczęła się w klasztornej szkole w Legnicy, gdzie został zakonnikiem. Następnie studiował w Paryżu i Padwie, gdzie poznał Wilhelma z Moerbeke, z którym nawiązał współpracę. Jego najsłynniejsze dzieło, „De Perspectiva”, poświęcone optyce, zostało napisane na podstawie tłumaczeń dzieł greckich. Po powrocie na Śląsk był kanonikiem wrocławskiej kapituły katedralnej oraz zaangażowany w działalność dyplomatyczną.
Dorobek naukowy
Witelon wniósł znaczący wkład w zrozumienie anatomii oka i fizjologii widzenia. Jego prace łączyły elementy fizyki i psychologii, a także analizowały zjawiska optyczne oraz ich wpływ na percepcję. Twierdził, że złudzenia wzrokowe są wynikiem warunków obserwacji i doświadczenia.
Poglądy filozoficzne
Witelon przyjmował koncepcję dwóch dróg poznania: rozumu i objawienia chrześcijańskiego, uznając, że mogą one prowadzić do różnych wniosków. Krytykował dogmaty teologiczne, które według niego były sprzeczne z rozumem.
Twórczość
Jego najważniejsze dzieła to:
- Perspectivorum libri decem – dzieło o optyce, ukończone około 1273 roku.
- De causa primaria poenitentiae – pismo psychologiczno-etyczne.
- De natura daemonum – praca dotycząca demonów i ich natury.
Dziedzictwo
Witelon był pionierem w dziedzinie optyki i jego prace wpłynęły na późniejszych uczonych, w tym Leonarda da Vinci i Mikołaja Kopernika. Jego imieniem nazwano krater na Księżycu, ulicę we Wrocławiu oraz Państwową Wyższą Szkołę Zawodową w Legnicy.
Witelon pozostaje postacią inspirującą w historii nauki, a jego życie i prace stanowią ważny element polskiego dziedzictwa intelektualnego.
