Wiersz zdaniowy
Wiersz zdaniowy to typ wiersza nienumerycznego, w którym jednostką budowy wersu jest zdanie.
Średniowieczny wiersz intonacyjno-zdaniowy
Wiersz intonacyjno-zdaniowy, znany również jako zdaniowo-rymowy, jest najstarszym systemem wersyfikacyjnym w poezji polskiej, ukształtowanym w średniowieczu. Opisała go Maria Dłuska.
W tym typie wiersza każdy wers stanowi osobne zdanie lub składniowo samodzielną część zdania. Granice wersów pokrywają się z granicami łańcuchów i szeregów, a nie pojedynczych członów. Klauzula frazy jest czynnikiem delimitacyjnym, a nie emocjonalnym; emocjonalne wyrazy czy równoważniki zdań nie tworzą osobnych wersów.
Wiersz intonacyjno-zdaniowy korzysta z elementów stylistycznych, takich jak rym czy powtórzenie, co przybliża go do prozy. Przykładem tego wiersza jest „Pieśń o zabiciu Andrzeja Tęczyńskiego”, która ilustruje podział długiego wersu na dwa człony „bezrozmiarowe”. Taki podział przyczynił się do ustalenia średniówki w wierszu sylabicznym oraz miejsca intonacji.
Według Marii Dłuskiej, wiersz ten w swoim początkowym etapie był meliczny, z tendencją do ujednolicania wersów pod względem rozmiaru. Na jego podstawie ukształtował się sylabizm, który zyskał popularność w XVI wieku, głównie dzięki Janowi Kochanowskiemu. Dłuska twierdzi, że średniowieczny wiersz zdaniowy, mimo że został wyparty w połowie XVI wieku w wyższej poezji, przetrwał w niższych kręgach aż do XVII wieku i zachował się w postaciach ludowych.
Podsumowanie
- Wiersz zdaniowy jest nienumerycznym typem wiersza, w którym jednostką budowy jest zdanie.
- Wiersz intonacyjno-zdaniowy to najstarszy system wersyfikacyjny w polskiej poezji, ukształtowany w średniowieczu.
- Każdy wers stanowi osobne zdanie, a granice wersów pokrywają się z granicami łańcuchów i szeregów.
- Wiersz ten korzysta z elementów stylistycznych, takich jak rym i powtórzenie.
- Sylabizm, który się rozwinął, stał się popularny w XVI wieku dzięki Janowi Kochanowskiemu.
