Wielki porządek w architekturze
Wielki porządek, znany również jako kolosalny porządek, to technika architektoniczna polegająca na uporządkowaniu elewacji przy użyciu pilastrów, kolumn lub półkolumn, które obejmują co najmniej dwie kondygnacje. Ta metoda pozwala osiągnąć równowagę między gzymsem wieńczącym a skalą porządku w układzie ściany.
Początki i rozwój
Wielki porządek został wprowadzony do architektury w okresie renesansu przez Leone Battista Albertiego w kościele di Sant’Andrea w Mantui (około 1472 roku). Projekt Rafaela zakładał budowę pałacu w Rzymie, w którym wszystkie pilastry miały kolosalny porządek. Michał Anioł w latach 1564-1568 zaprojektował Pałac na Kapitolu, łącząc pilastry korynckie z jońskimi kolumnami. W końcu XVI wieku wielki porządek stał się kluczowym elementem włoskiej architektury barokowej i manierystycznej.
Wpływ Andreę Palladio
Andrea Palladio w XVII wieku ugruntował zastosowanie wielkiego porządku, co stało się fundamentalne dla palladiańskiego stylu. Typ pałacowy palladiański zyskał popularność w Polsce pod koniec XVIII wieku, stając się charakterystycznym dla architektury klasycyzmu polskiego.
Przykłady zastosowania
Wielki porządek można zaobserwować w wielu znanych budowlach:
- Mauritshuis w Hadze (1633-1644)
- Eltham Lodge (1664)
- Wschodnia fasada Luwru (1667-1674)
- Buckingham Palace w Londynie
Technika ta miała istotny wpływ na rozwój architektury europejskiej i pozostaje istotnym elementem w wielu klasycznych budowlach.
