Wieki Ciemne
Wieki ciemne to okres w historii starożytnej Grecji, trwający od upadku kultury mykeńskiej (XII/XI wiek p.n.e.) do początku epoki archaicznej (IX/VIII wiek p.n.e.). Charakteryzował się on ograniczonymi źródłami archeologicznymi oraz brakiem pisanych dokumentów, co skutkowało wyludnieniem i zubożeniem kultury materialnej. Po upadku cywilizacji mykeńskiej wiele regionów, takich jak Lakonia i Messenia, zostało opuszczonych, a sytuacja zaczęła się poprawiać dopiero w X i IX wieku p.n.e.
Periodyzacja
Wieki ciemne dzieli się na trzy okresy, bazując na zdobieniach ceramiki:
- Submykeński – do połowy XI wieku p.n.e.
- Protogeometryczny – do połowy X wieku p.n.e.
- Geometryczny – do połowy VIII wieku p.n.e.
Niektórzy badacze wyróżniają także okres orientalizujący, który trwał do schyłku VII wieku p.n.e.
Migracje i Najazdy
W okresie tym miały miejsce migracje i najazdy, co wpłynęło na zmiany dialektów języka greckiego. Około 1200 roku p.n.e. rozpoczęła się pierwsza fala migracji mykeńskiej, prowadząca do osiedlenia się na Krecie, Rodos i w Azji Mniejszej. Z czasem ludy północno-zachodnie, w tym Dorowie, zaczęły przenikać do Grecji, co przyczyniło się do zmiany mapy dialektów greckich.
Rola Attyki
Attyka stała się kluczowym ośrodkiem w tym okresie. Dzięki braku poważnych zniszczeń zachowała ciągłość osadniczą, a w XI wieku p.n.e. wykształcił się nowy styl ceramiki – protogeometryczny. Attyka odegrała również ważną rolę w kolonizacji zachodnich wybrzeży Azji Mniejszej.
Sieć Osadnicza
Budownictwo w wiekach ciemnych było prymitywne, a sieć osadnicza była rzadka i rozproszona. Wyjątki stanowiły Eubea, Attyka, Argolidę, Beocję oraz Kretę. Osady charakteryzowały się rozproszoną zabudową i brakiem monumentalnej architektury.
Kontakty ze Światem Zewnętrznym
Okres ten wiązał się z ograniczeniem kontaktów ze światem zewnętrznym, jednak niektóre miejsca, jak Lefkandi, utrzymywały relacje handlowe z Wschodem, znajdując bogato wyposażone groby z produktami z Fenicji i Egiptu.
Alfabet
Pierwszy zapis w alfabecie greckim pochodzi z około 800 p.n.e. i wskazuje na wcześniejsze powstanie pisma w Grecji. Alfabet był oparty na piśmie fenickim, z wprowadzonymi modyfikacjami w zakresie samogłosków.
Żelazo
W XII wieku mieszkańcy Grecji przejęli umiejętność obróbki żelaza, jednak jego powszechne zastosowanie nastąpiło dopiero w VIII-VII wieku p.n.e.
