Wernyhora – Legendarny Wieszcz Kozacki
Wernyhora (ukr. Вернигора, pol. Waligóra) to postać legendarna, wędrowny starzec i wieszcz kozacki z XVIII wieku, którego prawdopodobne imię to Mosij, co oznacza Mojżesz. W polskich mitach narodowych pełni rolę proroka, przewidując losy Rzeczypospolitej. Badacze nie są zgodni co do jego autentyczności – może być to postać stworzona przez ludową tradycję.
Wernyhora w Literaturze i Malarstwie
Przepowiednie Wernyhory, szczególnie znane jako Proroctwo Wernyhory, dotyczyły rozbiorów Polski i jej przyszłego odrodzenia. Inspiracja tą postacią pojawiła się w dziełach wielu romantycznych poetów, takich jak:
- Juliusz Słowacki – Wernyhora jako „Pan-Dziad z lirą” w Śnie srebrnym Salomei
- Seweryn Goszczyński – wprowadzenie postaci do literatury
- Stanisław Wyspiański – postać w Weselu
Wernyhora znalazł również swoje miejsce w malarstwie, a najbardziej znanym dziełem jest obraz Jana Matejki. Na przełomie XVIII i XIX wieku, niektórzy wędrowni żebracy przybierali jego tożsamość, co potwierdzałoby jego popularność w społeczeństwie.
Upamiętnienie
Imię Wernyhory noszą ulice w wielu polskich miastach, w tym w:
- Bielsku-Białej
- Krakowie
- Łodzi
- Przemyślu
- Szczecinie
- Warszawie
Bibliografia
- Władysław Stabryła: Wernyhora w literaturze polskiej, TAiWPN UNIVERSITAS, Warszawa 1996.
- Michał Czajkowski: Wernyhora wieszcz ukraiński, F.A. Brockhaus, Lipsk 1898.
- Jan Mirosław Kasjan: Nad Seretem i nad Skrwą. Studia i szkice folklorystyczne, 2000.
- Stanisław Makowski: Wernyhora. Przepowiednie i legenda, Czytelnik, Warszawa 1995.
