„`html
Wprowadzenie
Wciornastki, znane również jako przylżeńce (Thysanoptera), to rząd owadów z infragromady nowoskrzydłych, obejmujący około 6000 gatunków. Te kosmopolityczne stworzenia występują na wszystkich kontynentach, w tym na Antarktydzie, i charakteryzują się drobnym, wydłużonym ciałem oraz dwiema parami skrzydeł z strzępami.
Opis
Wciornastki mają długość od 1,2 do 2,5 mm, maksymalnie do 14 mm. Ich aparat gębowy jest asymetryczny i kłująco-ssący, zredukowana prawe żuwaczka i sztyletowata lewa. Oczy dorosłych osobników są dobrze rozwinięte, a czułki składają się z 2–7 członów. Występują formy z różnymi typami skrzydeł, w tym bezskrzydłe.
Biologia i ekologia
Wciornastki zamieszkują różnorodne środowiska, w tym kwiaty, liście i ściółkę leśną. Służą jako fitofagi, melitofagi, a także drapieżniki. Rozmnażają się głównie dwupłciowo, a ich cykl rozwojowy trwa od 10 do 30 dni, z możliwością wystąpienia od 1 do 15 pokoleń rocznie.
Rozprzestrzenienie
Wciornastki występują globalnie, a w Europie zidentyfikowano około 400 gatunków, z czego 220 w Polsce.
Ewolucja i systematyka
W obrębie rzędu wciornastków wyodrębnia się dwa podrzędy: wciornastków pokładełkowych i rurkodwłokowych, z około 10 rodzinami. Skamieniałości wciornastków są powszechne, ale często trudne do identyfikacji.
Znaczenie gospodarcze
- Wciornastki odgrywają korzystną rolę jako zapylacze.
- Niektóre gatunki są szkodnikami roślin uprawnych, powodując odbarwienia i deformacje.
- Przenoszą ponad 20 wirusów roślinnych, w tym wirusa brązowej plamistości pomidora.
- Można je spotkać jako szkodniki techniczne, szczególnie w matrycach ekranów LCD.
Podsumowanie
Wciornastki to różnorodna grupa owadów, mająca istotne znaczenie w ekosystemach oraz gospodarce. Pomimo ich roli jako zapylaczy, niektóre gatunki mogą stanowić poważne zagrożenie dla upraw roślinnych.
„`
