Warunkowanie klasyczne
Warunkowanie klasyczne, znane również jako warunkowanie pawłowowskie, jest formą uczenia się, która należy do mechanizmów wyższych czynności nerwowych. Jako pierwszy badania nad tym zjawiskiem przeprowadził Iwan Pawłow, który odkrył, że podanie psu pokarmu wywołuje naturalną reakcję wydzielania śliny.
Odruchy i bodźce
Pawłow zdefiniował reakcję wydzielania śliny jako odruch bezwarunkowy, ponieważ występuje ona automatycznie, bez wcześniejszego uczenia się. Pokarm działał jako bodziec bezwarunkowy. Dzięki warunkowaniu klasycznemu możliwe jest wywołanie reakcji na bodziec wcześniej neutralny, przez regularne kojarzenie go z bodźcem bezwarunkowym.
Przykład eksperymentu
- Bezpośrednio przed podaniem pokarmu dzwoni dzwonek.
- Po kilku powtórzeniach pies zaczyna wydzielać ślinę na sam dźwięk dzwonka.
Dzwonek, który wcześniej nie wywoływał żadnej reakcji, staje się bodźcem warunkowym, a wydzielanie śliny na jego dźwięk to reakcja warunkowa.
Skuteczność warunkowania
Warunkowanie jest najbardziej efektywne, gdy czas między bodźcem warunkowym a bezwarunkowym nie przekracza 0,5 sekundy. Przy dłuższych odstępach proces warunkowania może trwać dłużej lub w ogóle nie zachodzić.
Reakcje w warunkowaniu klasycznym
Na Zachodzie warunkowanie klasyczne odnosi się do wszelkich reakcji na schemat bodziec → reakcja. Choć niektóre źródła wspominają o reakcji emocjonalnej lub autonomicznym układzie nerwowym, często brakuje szczegółowych opisów eksperymentów. Odruchy bezwarunkowe zachodzą na poziomie rdzenia kręgowego, podczas gdy odruchy warunkowe wymagają zaangażowania mózgu oraz świadomej kontroli mięśni, co jest kluczowe dla zrozumienia odruchów instrumentalnych.
