Warszawianka 1905
Warszawianka 1905 to polska pieśń socjalistyczna, która powstała w 1879 roku. Jej autorem jest Wacław Święcicki, który napisał tekst podczas odsiadywania wyroku w Cytadeli Warszawskiej za działalność socjalistyczną. Muzykę skomponował Józef Pławiński, również osadzony w cytadeli. Pieśń została po raz pierwszy opublikowana 15 września 1883 roku w piśmie „Proletariat”. Po raz pierwszy zaśpiewano ją publicznie w marcu 1885 roku podczas demonstracji w Warszawie.
Nazwa „Warszawianka 1905” została nadana pieśni podczas manifestacji pierwszomajowej w 1905 roku, kiedy to stała się hymnem robotników w czasie rewolucji w Królestwie Polskim.
Międzynarodowa popularność
Pieśń zdobyła międzynarodową popularność, zwłaszcza podczas Międzynarodowego Kongresu Socjalistycznego w Paryżu w 1889 roku. Wtedy to powstał hymn Święta Pracy, znany jako „Na Dzień 1 Maja”, który wykorzystywał melodię „Warszawianki 1905”, jednak jego zwrotki były znacznie skrócone.
W 1909 roku, na fali ruchu socjalistycznego w Łodzi, Bolesław Lubicz-Zahorski napisał „Łodziankę” na melodię „Warszawianki 1905”. W rosyjskim tłumaczeniu G. M. Krzyżanowskiego pieśń zyskała popularność jako „Warszawianka” w Związku Radzieckim, szczególnie po jej wykorzystaniu w filmie „Młodość Maksyma” z 1934 roku. W rosyjskiej wersji tekst nie odnosi się do Warszawy, lecz do walki „ludu robotniczego”.
Podczas hiszpańskiej wojny domowej w latach 1936-1939 pieśń znana była jako „A las barricadas” i stała się hymnem anarchosyndykalistycznego związku pracy CNT. Temat „Warszawianki 1905” został również wykorzystany przez Edwarda Elgara w preludium symfonicznym „Polonia”. Pieśń została przetłumaczona na angielski przez Douglasa Robsona i Randalla Swinglera w różnych wersjach.
