Właściwości i zastosowanie wapnia
Wapń to pierwiastek chemiczny o stałym stanie skupienia i gęstości wynoszącej 1550 kg/m³. Jego temperatura topnienia wynosi 842°C. Metaliczny wapń jest wykorzystywany w różnych procesach przemysłowych, głównie jako środek redukujący i zabezpieczający przed utlenieniem w produkcji metali, takich jak miedź, stal i nikiel. Pomaga również w oczyszczaniu paliw oraz w redukcji tlenków metali do postaci metalicznej.
Zastosowania związków wapnia
Wapń występuje w formie różnych związków, które mają szerokie zastosowanie:
- Siarczan (gips, anhydryt) – budownictwo, usztywnianie kończyn.
- Azotan – nawozy sztuczne.
- Węglik (karbid) – produkcja acetylenu.
- Cyanamid – herbicyd, nawóz sztuczny.
- Chlorek – mieszanki oziębiające, dodatek do żywności.
- Tlenek (wapno palone) – używane w budownictwie.
- Wodorotlenek (wapno gaszone) – wykrywanie dwutlenku węgla.
Znaczenie biologiczne
Wapń jest kluczowym składnikiem kości oraz ścian komórkowych, stanowiąc 1,4–1,66% masy ciała człowieka. Większość wapnia (99%) znajduje się w kościach. Oprócz funkcji strukturalnej, wapń pełni wiele ról biologicznych, takich jak:
- Aktywacja enzymów.
- Przewodzenie impulsów bioelektrycznych.
- Udział w krzepnięciu krwi.
- Regulacja skurczów mięśni.
- Udział w wydzielaniu hormonów i neurotransmiterów.
Poziom wapnia w organizmie zależy od diety, wchłaniania oraz wydalania. Główne hormony regulujące homeostazę wapnia to parathormon, kalcytonina oraz witamina D.
Zalecane spożycie wapnia
Wartości zalecanego dziennego spożycia wapnia są następujące:
- Dzieci 1-6 miesięcy: 210 mg
- Dzieci 6-12 miesięcy: 270 mg
- Dzieci 1-3 lata: 500 mg
- Dzieci 4-8 lat: 800 mg
- Młodzież 9-18 lat: 1500 mg
- Dorośli: 800 mg
- Osoby starsze: 600 mg
- Kobiety ciężarne: 1400 mg
- Kobiety karmiące: 2000 mg
Objawy niedoboru i nadmiaru wapnia
Niedobór wapnia (hipokalcemia) może prowadzić do:
- Łamliwości kości.
- Skurczów mięśni.
- Zaburzeń krzepnięcia krwi.
- Stanów depresyjnych.
Nadmiar wapnia (hiperkalcemia) objawia się:
- Nudnościami.
- Zaparciami.
- Brakiem apetytu.
Wapń jest również niezbędny dla roślin, a jego niedobór może prowadzić do poważnych problemów w ich wzroście.
Podsumowanie
Wapń odgrywa istotną rolę w wielu procesach biologicznych i przemysłowych, a jego odpowiedni poziom w organizmie jest kluczowy dla zdrowia zarówno ludzi, jak i roślin.
