„`html
Waniewo
Waniewo to wieś w Polsce, zlokalizowana w województwie podlaskim, w powiecie wysokomazowieckim, w gminie Sokoły. Miejscowość uzyskała status miasta w 1510 roku, ale została zdegradowana przed 1676 rokiem. W latach 1975–1998 administracyjnie przynależała do województwa łomżyńskiego.
Historia
Nazwa Waniewo pochodzi od imienia Wania. Wieś prawdopodobnie została założona jako gród mazowiecki strzegący przeprawy na Narwi. W 1447 roku wzmiankowano most na Narwi oraz zamek. W ciągu wieków miejscowość była w rękach różnych właścicieli:
- Własność książąt litewskich (XV w.)
- Król Aleksander Jagiellończyk nadał wieś Mikołajowi Radziwiłłowi (1501)
- Hieronim Sieniawski (1567–1572)
- Wilhelm Orsetti (1680)
Waniewo nigdy nie stało się ośrodkiem miejskim z powodu braku strategicznego znaczenia przeprawy na Narwi. W 1891 roku wieś liczyła 389 mieszkańców, a w 1921 roku – 320 mieszkańców.
Wydarzenia II wojny światowej
W 1943 roku niemieccy żołnierze zamordowali mieszkańców, którzy ukrywali Żydów. W lipcu 1944 roku wieś została niemal całkowicie zniszczona.
Kościół
Pierwszy kościół, prawdopodobnie pw. św. Anny, istniał już w XV wieku. Obecny murowany kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, wzniesiony w latach 1870–1877, został odbudowany po wojnie w latach 1946–1950.
Architektura i urbanistyka
Układ przestrzenny Waniewa sięga XVI wieku, z dwiema równoległymi ulicami prowadzącymi do rynku. System przeprawowy i rezydencja Orsettich w Śliwnie stanowią istotne elementy urbanistyki.
Obiekty zabytkowe
- Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
- Neoromańska dzwonnica (1880)
- Kaplica na cmentarzu (ok. 1880)
- Drewniana kapliczka z XX wieku
- Figura przydrożna z 1855 roku
Zamczysko w Waniewie
Na kępie między ramionami Narwi znajdują się pozostałości zamku z XVI wieku, związanego z Mikołajem Radziwiłłem. Zamek strzegł mostu nad Narwią i był miejscem konfliktów pomiędzy rodami Radziwiłłów i Gasztołdów. Wykopaliska w 2009 i 2014 roku ujawnili ślady zamku.
„`
