Walentyn Egipcjanin
Walentyn Egipcjanin, żyjący około 100-160 roku n.e., był chrześcijańskim gnostykiem i twórcą walentynianizmu. Pochodził z Phrebonis w Górnym Egipcie, a swoje wykształcenie odebrał w Aleksandrii, gdzie przyjął gnostycką formę chrześcijaństwa.
Życie i działalność
Po pewnym czasie nauczania w Aleksandrii, Walentyn przeniósł się do Rzymu około 140 roku n.e. Tam zdobył popularność wśród chrześcijan, a według Tertuliana był nawet kandydatem na biskupa, jednak nie został nim, ustępując Piusa I. Wkrótce jednak zrywał z gminą rzymską, która uznała go za heretyka, co mogło prowadzić do założenia własnej szkoły. Pozostał w Rzymie przez następne 20 lat, choć według niektórych źródeł mógł wyjechać na Cypr.
Myśl gnostycka
Walentyn był uznawany za utalentowanego myśliciela i poetę. Jego twórczość obejmowała kazania, homilie i listy, z których tylko fragmenty przetrwały. Twierdził, że jest uczniem Teodora, ucznia Pawła, i powoływał się na boskie objawienie. Jego nauki były typowe dla gnostyków, co utrudnia rekonstrukcję jego myśli.
Kluczowe koncepcje
- Pleroma składająca się z co najmniej 30 eonów, uporządkowanych w pary.
- Najwyższy eon to „otchłań” (bythos) i „siła myślową” (ennoia).
- Eon „mądrości” (sofia) prowadzi do powstania świata z powodu swojej „niewiedzy”.
- Jezus został zrodzony, by pomóc Sofii i przywrócić harmonię w pleromie.
- Podział ludzi na trzy kategorie: materialnych, psychicznych i duchowych.
Walentyn i jego nauki miały znaczący wpływ na rozwój gnostycyzmu, a jego szkoła przetrwała do końca IV wieku. Jego uczniami byli m.in. Ptolemeusz i Herakleon.
Podsumowanie
Walentyn Egipcjanin był kluczową postacią w gnostycyzmie, którego nauczanie i szkoła miały długotrwały wpływ na rozwój myśli chrześcijańskiej. Jego koncepcje dotyczące pleromy i natury człowieka pozostają istotnym elementem studiów nad gnostycyzmem.
