Wahadłowce kosmiczne
Wahadłowiec, znany również jako prom kosmiczny, to załogowy statek kosmiczny przystosowany do wielokrotnego użytku, służący do transportu ludzi i sprzętu na orbitę okołoziemską oraz ich powrotu na Ziemię. Cechą charakterystyczną wahadłowców jest lądowanie na pasie startowym, co umożliwia ich ponowne wykorzystanie. Mimo że projekt zakładał redukcję kosztów wynoszenia ładunków na orbitę, w praktyce wahadłowce stały się skomplikowanymi i kosztownymi konstrukcjami.
Zastosowanie wahadłowców
Wahadłowce były wykorzystywane do:
- Umieszczania sztucznych satelitów i sond kosmicznych w przestrzeni kosmicznej.
- Prowadzenia badań naukowych i eksperymentów technicznych na orbicie.
- Naprawy teleskopu Hubble’a.
Start i lądowanie
Wahadłowce startowały z użyciem rakiety nośnej lub były wynoszone przez samolot-nosiciel. Lądowanie polegało na stopniowym obniżaniu orbity i hamowaniu silnikami, a następnie lądowaniu na specjalnym pasie. Bezpieczeństwo kadłuba zapewniały płytki ceramiczne chroniące przed przegrzaniem w atmosferze. Po wylądowaniu wykorzystano spadochron do wyhamowania.
Historia wahadłowców
W historii astronautyki wprowadzono do użytku trzy typy promów: amerykańskie Space Shuttle, radzieckie promy Buran oraz wojskowe X-37B. Pierwszym wahadłowcem był Columbia, który odbył swój lot w 1981 roku. Program wahadłowców zakończono w 2011 roku, a ich głównym zadaniem była m.in. dostawa załóg i materiałów do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Obecnie prace nad nowymi wahadłowcami prowadzą m.in. Chiny i Indie.
Wahadłowce i ich różnice
Wahadłowiec Buran, mimo podobieństw do amerykańskich promów, różnił się konstrukcyjnie. W odróżnieniu od Space Shuttle, Buran był wynoszony przez rakietę Energia, co uniemożliwiało pełne wykorzystanie jego możliwości. Buran miał możliwość automatycznych lotów, jednak jego program zakończono po rozpadzie ZSRR.
Wykaz wahadłowców
- Space Shuttle
- Columbia
- Challenger
- Discovery
- Atlantis
- Endeavour
- X-37B
- Buran
- Buran 1.01
Projekty niezrealizowane i planowane
Wśród niezrealizowanych projektów znajdują się m.in. X-20 Dyna Soar, Hermes, Kliper i Dream Chaser, który jest obecnie budowany przez Sierra Nevada Corporation.
