Waganci i goliardzi w średniowieczu
Waganci (łac. vagantes), znani również jako goliardzi, to wędrowni żacy oraz klerycy z okresu średniowiecza, którzy podróżowali po uniwersytetach w Anglii, Francji i Niemczech. Ich nazwa wywodzi się od ich stylu życia, polegającego na wędrowaniu z miasta do miasta w poszukiwaniu łatwego zarobku, często bywając w szynkach i dworach.
Termin goliardzi pochodzi od imienia popularnego wówczas poety niemieckiego, Goliasa. Waganci tworzyli poezję, która charakteryzowała się wesołym, hulaszczym i swawolnym tonem. Ich utwory, spisywane w języku łacińskim, powstawały głównie w X-XIII wieku. Najsłynniejszym zbiorem ich twórczości jest Carmina Burana, datowane na około 1230 rok, które zostało odkryte w opactwie benedyktyńskim w Benediktbeuern w Bawarii.
Badania nad wagantami
Nad twórczością wagantów pracowali uczeni angielscy oraz niemieccy wydawcy. Filolog Ryszard Gansiniec odkrył nieznane utwory, takie jak „Pieśń niedźwiedników”, której powstanie datuje się na Śląsk lub Podkarpacie. W polskiej literaturze w XIV wieku pojawiła się pierwsza pieśń świecka: Chcy na pannu żałować, będąca przykładem poezji waganckiej.
- Córuś, czego ty jeszcze chcesz – utwór wychwalający studenta jako kandydata na męża.
- Moim zamiarem umrzeć w karczmie (łac. Meum est propositum in taberna mori) – najsłynniejsza pieśń goliardowska, będąca inspiracją dla komicznego marszu pogrzebowego A gdzieś ty bywał, miły Sewerysiu.
- Za pieniądze ksiądz się modli – pieśń o wszechwładzy pieniądza, która przetrwała jako przysłowie.
Podsumowanie
Waganci i goliardzi odegrali istotną rolę w średniowiecznej kulturze, tworząc poezję, która łączyła radość życia z krytyką społeczną. Ich utwory, pełne humoru i swawoli, przetrwały do dzisiaj, inspirując kolejne pokolenia artystów i literatów.
