Vivente rege – Elekcja i Koronacja
Termin vivente rege odnosi się do elekcji i koronacji królewskiej przeprowadzanej za życia panującego władcy. W przypadku cesarzy używa się określenia vivente imperatore. Zwykle elekcja była inicjowana przez samego monarchę, który pragnął zapewnić sukcesję dla swoich potomków.
Praktyka w Europie
- Francja: Po 987 roku elekcja vivente rege przyczyniła się do przekształcenia monarchii elekcyjnej w dziedziczną, co uczyniło sukcesję syna króla oczywistą.
- Rzesza Niemiecka: Dynastie takie jak saska, salicka, Hohenstaufów, Luksemburgów i Habsburgów stosowały tę praktykę. Wzmacniała ona pozycję dynastii, co doprowadziło do jej zakazu w Złotej Bulli Karola IV oraz traktacie westfalskim, mimo oporu ze strony książąt niemieckich.
- Polska: Po śmierci Władysława III Warneńczyka, królów wybierały zjazdy szlacheckie. W 1529 roku Zygmunt I Stary oraz królowa Bona doprowadzili do wyboru ich syna, Zygmunta Augusta, na króla jeszcze za życia ojca. To wywołało sprzeciw części szlachty, która domagała się przestrzegania tradycyjnych zasad sukcesji.
Artykuły Henrykowskie i Reformy
Artykuły henrykowskie zabraniały nowemu władcy wprowadzać zmiany w zasadach wyboru sukcesora. W drugiej połowie XVII wieku, projekt elekcji vivente rege wysunęła królowa Ludwika Maria Gonzaga, co doprowadziło do rokoszu Lubomirskiego i ostatecznego odrzucenia reformy w 1666 roku.
W 1790 roku sejmiki przyjęły projekt elekcji vivente rege Fryderyka Augusta, odrzucając równocześnie projekt dziedziczenia tronu. Konstytucja 3 maja wprowadzała tron elekcyjny, z możliwością wyboru zięcia elektora na następcę w przypadku braku męskich potomków. Ustalono również, że co 25 lat będą rozważane poprawki do Konstytucji.
Bibliografia
- J. Baszkiewicz, Historia Francji, Wrocław 1999.
- J. Krasuski, Historia Niemiec, Wrocław 2002.
- M. Markiewicz, Historia Polski 1492-1795, Kraków 2007.
