Ustrój polityczny Galicji w dobie autonomii
Ustrój polityczny Galicji, funkcjonujący na podstawie dyplomu październikowego z 1860 roku i patentu lutowego z 1861 roku, opierał się na podziale władzy na: władze rządowe oraz autonomiczne.
Władze rządowe
Na czele władz rządowych stał Król Galicji, z unią personalną z Austrią. Kluczowe instytucje to:
- Minister do spraw Galicji – od 1871 roku istniała stała funkcja w Wiedniu, pierwszym ministrem był Kazimierz Grocholski.
- Namiestnictwo Galicji – centralny urząd administracji rządowej w latach 1849-1918, kierowany przez Namiestnika powoływanego przez cesarza. Namiestnik miał inicjatywę ustawodawczą i nadzorował administrację krajową.
Władze autonomiczne
Sejm Krajowy, z siedzibą we Lwowie, był centralną instytucją autonomiczną. W jego skład wchodzili:
- Trzej arcybiskupi lwowscy (rzymskokatolicki, greckokatolicki i ormiański).
- Pięciu biskupów diecezjalnych (trzech rzymskokatolickich i dwóch greckokatolickich).
- Rektorzy Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu Lwowskiego oraz Politechniki Lwowskiej (od 1896 roku).
- Prezes Akademii Umiejętności.
- Posłowie wybierani w systemie kurialnym.
Sejm Krajowy miał prawo do ustawodawstwa krajowego, jednak wymagał sankcji cesarskiej. Inicjatywę ustawodawczą mogli mieć: rząd, Wydział Krajowy, komisje sejmowe oraz grupy posłów.
Wydział Krajowy
Wydział Krajowy był organem wykonawczym Sejmu Krajowego, odpowiedzialnym za przygotowywanie projektów ustaw, reprezentowanie kraju przed rządem austriackim oraz sprawowanie kontroli nad samorządem terytorialnym. Jego kadencja trwała 6 lat, a w skład wchodziło 3 członków wybranych przez Sejm oraz 3 wybranych przez kurie.
Rada Szkolna Krajowa
Na czele Rady stał Namiestnik, zastępowany przez wiceprezesa. Rada składała się z członków mianowanych przez cesarza oraz reprezentantów różnych wyznań. Zajmowała się sprawami szkolnictwa, z wyjątkiem uniwersytetów, które podlegały Ministerstwu Oświaty w Wiedniu.
Bibliografia
- Józef Buszko, Od niewoli do niepodległości (1864–1918), Kraków 2001.
- Jerzy Malec, Dorota Malec, Historia administracji i myśli administracyjnej, Kraków 2003.
