Ustrój polityczny Estonii
Estonia jest demokratycznym państwem z wielopartyjnym systemem parlamentarno-gabinetowym. W kraju funkcjonuje trójpodział władzy, gdzie władza ustawodawcza należy do jednoizbowego parlamentu, a egzekutywa składa się z prezydenta oraz rządu. Wymiar sprawiedliwości sprawowany jest przez niezawisłe sądy.
Zarys historii ustroju
Niepodległość Estonii proklamowano 24 lutego 1918 roku. W ciągu 22 lat powstały różne formy ustroju. W 1919 roku odbyły się wybory do Zgromadzenia Ustawodawczego, które uchwaliło tymczasową konstytucję, a 15 czerwca 1920 roku przyjęto Konstytucję Republiki Estońskiej, która podkreślała rolę narodu w polityce.
Uchwalona konstytucja z 1920 roku nie przewidywała prezydenta; funkcję tę pełnił naczelnik, czyli premier. Władza ustawodawcza miała szerokie kompetencje, a parlament (Riigikogu) kontrolował rząd. Jednak ta dominacja parlamentu prowadziła do niestabilności politycznej. W 1934 roku uchwalono nową konstytucję, która zwiększyła władzę prezydenta.
Estonia straciła niepodległość w 1940 roku, wchodząc w skład ZSRR, a niepodległość przywrócono 20 sierpnia 1991 roku.
Konstytucja
Obecna konstytucja, przyjęta 28 czerwca 1992 roku, definiuje Estonię jako niepodległą, suwerenną republikę demokratyczną, w której najwyższa władza należy do narodu. Zawiera zasady podziału władz oraz uznaje normy prawa międzynarodowego.
Podstawowe prawa i wolności są zbliżone do standardów Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, lecz nie przyznaje wielu praw socjalno-ekonomicznych. Obywatelstwo i użycie języków mniejszości regulowane są ustawą.
Ustrój terytorialny
Estonia jest państwem unitarnym, podzielonym na 15 okręgów administracyjnych i 6 okręgów miejskich. Samorząd lokalny składa się z gmin i miast, zarządzanych przez Zgromadzenie i Magistrat. Obywatele mogą inicjować projekty prawne oraz unieważniać akty prawne, które naruszają ich prawa.
Zgromadzenie Państwowe
Estoński parlament, Zgromadzenie Państwowe (Riigikogu), liczy 101 deputowanych wybieranych na 4-letnią kadencję. Jego głównymi zadaniami są uchwalanie ustaw, kontrolowanie rządu oraz wybór prezydenta.
Prezydent i Rząd
Prezydent jest wybierany przez parlament na 5-letnią kadencję. Posiada kluczowe uprawnienia, w tym wskazywanie kandydata na premiera. Rząd, na czele z premierem, jest odpowiedzialny przed parlamentem i może być odwołany przez wotum nieufności.
System sądowniczy
Sąd Państwowy pełni funkcję najwyższego sądu i kontroluje zgodność aktów prawnych z konstytucją. Kanclerz Sprawiedliwości, powoływany przez parlament, nadzoruje zgodność aktów prawnych oraz może wnosić o odpowiedzialność karną dla najwyższych urzędników.
