Ulisses – Powieść Jamesa Joyce’a
Ulisses to powieść autorstwa Jamesa Joyce’a, publikowana w odcinkach w latach 1918–1920 w amerykańskim magazynie literackim. Całość wydano 2 lutego 1922 roku w Paryżu. Akcja rozgrywa się w Dublinie w ciągu jednego dnia – 16 czerwca 1904 roku. Głównymi bohaterami są Leopold Bloom, jego żona Molly oraz Stefan Dedalus, będący kontynuacją postaci z wcześniejszej powieści Joyce’a, Portret artysty z czasów młodości.
Postacie te są współczesnymi odpowiednikami bohaterów eposu Homera „Odyseja”, co odzwierciedla tytuł powieści. Ulisses jest obszernym dziełem, składającym się z 18 rozdziałów i liczącym od 800 do 1000 stron. Powieść wzbudzała kontrowersje, oskarżano ją o nieprzyzwoitość, jednak z czasem zyskała uznanie jako arcydzieło modernizmu, wyróżniające się techniką strumienia świadomości oraz bogactwem aluzji i charakterystyk.
Fabuła
Akcja powieści zaczyna się o godzinie 8 rano, gdzie Stefan Dedalus spędza poranek w wieży Martello. Następnie przemieszcza się do Dublina, podczas gdy Leopold Bloom budzi się w swoim mieszkaniu, przygotowuje śniadanie dla Molly i wychodzi na miasto. W ciągu dnia Bloom spotyka różnych znajomych, odbiera listy, a także uczestniczy w pogrzebie przyjaciela.
W kolejnych godzinach Bloom obchodzi różne miejsca w Dublinie, zjada lunch, a w Bibliotece Narodowej spotyka Stefana. Ich losy splatają się w trakcie zakupów i spotkań towarzyskich. Powieść kończy się w nocy, kiedy Bloom i Dedalus trafiają do lokalnego baru, gdzie spędzają czas w towarzystwie osób z marginesu społecznego, a następnie wracają do swoich domów.
Ekranizacje i Adaptacje
- Ulysses (reż. Joseph Strick), 1967 – nominacja do Oscara za najlepszy scenariusz adaptowany
- Bloom (reż. Sean Walsh), 2003
Adaptacje Teatralne
- 14 lutego 1970 – spektakl Teatru Wybrzeże w Gdańsku, reż. Zygmunt Hübner
- 27 marca 1974 – Bloomusalem, reż. Jerzy Grzegorzewski, Teatr Ateneum w Warszawie
- 27 marca 1983 – spektakl Teatru Polskiego w Szczecinie, reż. Wanda Laskowska
- 5 października 1999 – Nowe Bloomusalem, reż. Jerzy Grzegorzewski, Teatr Narodowy
- 16 czerwca 2022 – Ulisses, reż. Maja Kleczewska, Teatr Polski w Poznaniu
Dzień 16 czerwca, znany jako Bloomsday, jest obchodzony na całym świecie przez miłośników Joyce’a, jako rocznica pierwszej randki autora z żoną, Norą Barnacle.
