Układ współczulny – to jeden z dwóch głównych komponentów autonomicznego układu nerwowego, obok układu przywspółczulnego. Jego podstawową funkcją jest mobilizacja organizmu oraz utrzymanie homeostazy.
Struktura
Układ współczulny składa się z dwóch typów neuronów:
- Neurony przedzwojowe – ich aksony wychodzą z rdzenia kręgowego od poziomu C7 do L2–L3, łącząc się z zwojami pnia współczulnego lub zwojami splotów autonomicznych.
- Neurony zazwojowe – ich aksony łączą się z narządami docelowymi.
Receptory
W komórkach narządów wewnętrznych znajdują się receptory adrenergiczne:
- Alfa (α1, α2) – α1 pobudza, a α2 hamuje aktywność komórki.
- Beta (β1, β2, β3) – ich aktywacja prowadzi do powstawania cAMP i wpływa na różne procesy metaboliczne.
Transmitery
Neurotransmiterem neuronów przedzwojowych jest acetylocholina, natomiast neurony zazwojowe wydzielają noradrenalinę i adrenalinę, które wpływają na receptory adrenergiczne.
Anatomia
Układ współczulny zawiera:
- Zwoje:
- Głowowe (np. zwój rzęskowy)
- Pień współczulny z częścią szyjną, piersiową, brzuszną i miedniczą.
- Nerwy:
- Nerwy trzewne i naczyniowe (np. nerwy rzęskowe, nerwy sercowe).
- Sploty:
- Splot szyjno-tętniczy wewnętrzny
- Splot sercowy
- Splot płucny
- Splot trzewny
Fizjologia
Układ współczulny odgrywa kluczową rolę w reakcjach organizmu na stres, regulując funkcje takie jak tętno, ciśnienie krwi i metabolizm. Jego działanie jest kluczowe dla adaptacji organizmu w sytuacjach wymagających mobilizacji.
W skrócie, układ współczulny jest istotnym elementem autonomicznego układu nerwowego, odpowiedzialnym za mobilizację organizmu oraz utrzymanie równowagi wewnętrznej. Jego struktura i funkcje są złożone, obejmując różnorodne neurony, receptory i szlaki sygnałowe.
