Układ Sikorski-Majski
Układ Sikorski-Majski, podpisany 30 lipca 1941 roku pomiędzy Polską, reprezentowaną przez Władysława Sikorskiego, a ZSRR, reprezentowanym przez Iwana Majskiego, przywrócił stosunki dyplomatyczne między tymi krajami. Został on zawarty w kontekście wspólnej walki z III Rzeszą w czasie II wojny światowej.
Przyczyny i przebieg negocjacji
Po ataku III Rzeszy na ZSRR w czerwcu 1941 roku, rząd Wielkiej Brytanii, który był sojusznikiem Polski, pośredniczył w rozmowach mających na celu normalizację stosunków polsko-radzieckich. Pierwsze rozmowy odbyły się 5 lipca 1941 roku w Londynie, co doprowadziło do podpisania układu.
Układ przewidywał:
- przywrócenie stosunków dyplomatycznych między Polską a ZSRR,
- tworzenie armii polskiej w ZSRR pod polskim dowództwem,
- uznanie przez ZSRR, że wcześniejsze traktaty z Niemcami są nieważne.
Rząd ZSRR zapewnił również amnestię dla polskich więźniów i zesłańców.
Kontrowersje i krytyka
Układ wzbudził kontrowersje wśród polskiego rządu na uchodźstwie, z powodu niejasnych zapisów dotyczących granicy polsko-radzieckiej. W wyniku tego doszło do kryzysu rządowego, prowadzącego do dymisji kilku ministrów.
Pomimo krytyki, układ umożliwił utworzenie Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR, które odegrały kluczową rolę w późniejszej walce.
Zerwanie stosunków
25 kwietnia 1943 roku, po odkryciu w Katyniu grobów polskich oficerów zamordowanych przez NKWD, ZSRR jednostronnie zerwał stosunki dyplomatyczne z Polską. Zerwanie to nie unieważniło jednak zapisów układu, które pozostały w mocy.
Podsumowanie
Układ Sikorski-Majski był istotnym krokiem w odbudowie polsko-radzieckich relacji podczas II wojny światowej, mimo że jego zapisy budziły kontrowersje i prowadziły do konfliktów wewnętrznych w polskim rządzie na uchodźstwie.
