Typy państw w ujęciu marksistowskim
Marksizm wyróżnia cztery podstawowe typy państw, które rozwijały się w historii ludzkości: niewolnicze, feudalne, kapitalistyczne i socjalistyczne.
Państwo niewolnicze
W państwie niewolniczym społeczeństwo dzieliło się na wolnych i niewolników. Wolni, w tym patrycjusze, posiadali dobra materialne oraz władzę polityczną. Niewolnicy stanowili najliczniejszą grupę, nie mieli praw i byli traktowani przedmiotowo. Wyróżnia się dwa typy niewolnictwa:
- Niewolnictwo azjatyckie: związane z państwem, gdzie niewolnicy byli własnością władcy (np. Egipt, Mezopotamia).
- Niewolnictwo antyczne: związane z własnością prywatną (np. Grecja, Rzym).
Państwo feudalne
Państwo feudalne rozwinęło się z systemu niewolniczego. Jego podstawą były duże posiadłości ziemskie, zwane latyfundia, należące do monarchów, kleru i rycerstwa. Społeczeństwo dzieliło się na cztery warstwy:
- szlachta
- duchowieństwo
- mieszczaństwo
- chłopstwo
Chłopi mogli być poddanymi lub pańszczyźnianymi, co wpływało na ich prawa.
Państwo kapitalistyczne
Kapitalizm powstał w wyniku walki z feudalizmem, a jego fundamenty oparto na ideologii liberalnej. Własność prywatna jest nienaruszalna i chroniona prawnie, a społeczeństwo opiera się na zasadzie równości przed prawem. Kluczowym dokumentem jest Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela.
Państwo socjalistyczne
W socjalizmie środki produkcji są własnością społeczną, a gospodarka jest centralnie planowana. Kluczowe hasła to „zniesienie wyzysku człowieka przez człowieka” oraz „każdemu według jego pracy”. Struktura społeczna obejmuje:
- klasę robotniczą
- pracujące chłopstwo
- pracującą inteligencję
Ustrój oparty jest na klasyczności państwa i roli partii komunistycznej. Niektórzy marksistowscy analitycy uważają państwa socjalistyczne za zdegenerowane lub państwowo-kapitalistyczne.
Podsumowanie
Marksistowska analiza państwowości ukazuje rozwój różnych form państw w kontekście ich struktur społecznych i ekonomicznych, od niewolnictwa, przez feudalizm, kapitalizm, aż po socjalizm.
