Twierdza Przemyśl
Twierdza Przemyśl to zespół obiektów obronnych w Przemyślu, w południowo-wschodniej Polsce. Zbudowana w XIX wieku, była jedną z największych fortyfikacji w Europie przed I wojną światową.
Historia budowy
Budowę twierdzy rozpoczęto po wojnie krymskiej w 1856 roku, aby zabezpieczyć Brama Przemyską, kluczowy szlak handlowy. Przemyśl, choć początkowo nie był preferowanym miejscem, zyskał uznanie dzięki swoim strategicznym położeniu. Prace budowlane rozpoczęto w 1871 roku, a projekt ukończono w 1873 roku. Koszt budowy wyniósł 24 miliony guldenów.
Stan przed I wojną światową
- Obwód pierścienia zewnętrznego: 45 km
- 17 fortów głównych
- Garnizon: 128 tysięcy żołnierzy
- 1022 działa
Twierdza miała liczne problemy finansowe oraz opóźnienia w budowie, co wpłynęło na jej przygotowanie do obrony.
Oblężenia Twierdzy Przemyśl
Pierwsze oblężenie (wrzesień 1914)
Rozpoczęło się 17 września 1914 roku po przegranej bitwie pod Lwowem. Wojska rosyjskie, mimo licznych ataków, nie zdołały zdobyć twierdzy i wycofały się 10 października, ponosząc znaczne straty.
Drugie oblężenie (listopad 1914 – marzec 1915)
Rozpoczęło się 5 listopada 1914 roku i trwało do 23 marca 1915 roku. Wojska rosyjskie otoczyły twierdzę, co skutkowało brakiem zaopatrzenia i chorobami wśród obrońców. Ostatecznie, 23 marca 1915 roku, twierdza kapitulowała.
Trzecie oblężenie (maj – czerwiec 1915)
Po wycofaniu się Rosjan, 2 maja 1915 roku rozpoczęła się ofensywa austro-węgiersko-niemiecka. Twierdza została zdobyta 3 czerwca 1915 roku po intensywnym ostrzale.
Współczesność
Obecnie Twierdza Przemyśl jest chronionym zabytkiem. W 1968 roku wpisano ją na listę ochrony, a w 1997 roku objęto Krajowym Programem Ochrony Architektury Obronnej. W 2022 roku stworzono Wirtualną Księgę Poległych.
Turystyka
Twierdza jest dostępna dla turystów. Oferowane są piesze i rowerowe szlaki turystyczne, w tym Forteczna Trasa Rowerowa o długości 87 km.
Kultura popularna
Oblężenie Twierdzy Przemyśl jest tematem wielu książek i filmów, a także popularnej piosenki rosyjskiej z okresu I wojny światowej. Przemyskie Stowarzyszenie Przyjaciół Dobrego Wojaka Szwejka organizuje akcje honorujące obrońców twierdzy.
