Turmaliny – charakterystyka i zastosowanie
Turmaliny to grupa minerałów krzemianowych, znanych z rzadkości występowania. Nazwa „turmalin” wywodzi się z syngaleskiego słowa turmali, co oznacza „przyciąganie”.
Właściwości
- Wzór chemiczny: XY3Z6[(OH)4(BO3)3(Si6O18)]
- Układ krystalograficzny: trygonalny
- Twardość: 7-7,5 w skali Mohsa
- Gęstość: 2,90 do 3,26 g/cm³
- Barwa: różnorodna
- Połysk: szklisty, czasami żywiczny
Turmaliny charakteryzują się zmiennością kolorów oraz efektami optycznymi, takimi jak pleochroizm i efekt kociego oka. Są również piro- i piezoelektryczne, co sprawia, że przyciągają drobne cząstki, jak kurz czy papier.
Nomenklatura handlowa
- Achroit: bezbarwna odmiana, występująca na Madagaskarze i w USA.
- Rubellit: czerwona odmiana, znana jako „turmalin syberyjski”.
- Drawit (dravit): żółtobrunatny, brunatnozielony.
- Indigolit: ciemnoniebieski turmalin, często podgrzewany dla poprawy barwy.
- Verdelit: zielona odmiana, z Brazylii.
- Schörl: czarny turmalin, używany w biżuterii żałobnej.
- Syberyt: fioletowoczerwony do fioletowoniebieskiego.
Występowanie
Turmaliny występują w granitach, pegmatytach oraz żyłach kwarcowych. Główne lokalizacje to Brazylia, USA, Rosja, Finlandia, Pakistan i Madagaskar. W Polsce najczęściej spotykany jest czarny schörl na Dolnym Śląsku.
Zastosowanie
- W jubilerstwie do produkcji biżuterii.
- W przemyśle optycznym i radiotechnicznym.
- W produkcji ciśnieniomierzy.
- Cenione jako kamienie kolekcjonerskie.
Turmaliny są poszukiwane zarówno ze względu na swoje właściwości estetyczne, jak i zastosowania przemysłowe.
