Trynitarze – Zakon Trójcy Przenajświętszej
Trynitarze, znani również jako Zakon Trójcy Przenajświętszej, zostali założeni w 1193 roku przez św. Jana z Mathy i św. Feliksa de Valois. Zakon został zatwierdzony przez papieża Innocentego III w 1198 roku. Od 1236 roku istnieje także żeński zakon – trynitarianki.
Historia zakonu
Głównym celem zakonu było uwalnianie chrześcijańskich niewolników z rąk muzułmanów podczas wypraw krzyżowych, a szacuje się, że Trynitarze uwolnili około 900 tysięcy osób. W XVI wieku zakon podzielił się na dwie gałęzie: trynitarzy (trzewiczkowych) i trynitarzy bosych (obserwacyjnych). Obecnie koncentrują się na duszpasterstwie więźniów oraz opiece nad osobami chorymi i uzależnionymi.
Teologia i nazwa zakonu
Nazwa zakonu nawiązuje do Trójcy Świętej, co odzwierciedla jego duchowość. Św. Jan de Matha nie pozostawił po sobie dzieł teologicznych, ale jego życie i misja były ściśle związane z ideą wyzwolenia niewolników, co miało również znaczenie symboliczne w kontekście stosunków z muzułmanami.
Habit i symbolika
Trynitarze noszą biały habit z czarnym paskiem, biały szkaplerz z czerwono-niebieskim krzyżem oraz ciemnobrązowy lub czarny płaszcz. Kolory szkaplerza mają symboliczne znaczenie, oznaczając Boga Ojca, Syna Bożego oraz Ducha Świętego.
Działalność na świecie
Zakon Trynitarzy działa w siedmiu prowincjach na całym świecie, m.in. w Polsce, Włoszech, Hiszpanii, Niemczech i USA.
Działalność w Polsce
Lata 1685–1907
Trynitarze przybyli do Polski za czasów Jana III Sobieskiego. Ich misją było wykupywanie Polaków z niewoli tatarskiej. W latach 1688–1783 wykupili 517 jeńców za kwotę 573 427 złotych polskich. Ostatni trynitarz opuścił Polskę w 1907 roku.
Restytucja od 1986 r.
W 1986 roku zakon został przywrócony w Polsce, a obecnie jedyny dom zakonny znajduje się w Krakowie.
Znani trynitarze
- św. Feliks de Valois
- św. Jan de Matha
- bł. Anna Maria Taigi
- bł. Elżbieta Canori Mora
Potrynitariańskie zabytki sakralne w Polsce
W Polsce zachowały się liczne zabytki związane z działalnością trynitarzy, w tym:
- Kościół Świętej Trójcy w Warszawie
- Kościół Świętej Trójcy w Krakowie
- Kościół św. Apostołów Piotra i Pawła w Krotoszynie
Bibliografia
- Encyklopedia PWN
- A. Dylewski, „Ukraina. Przewodnik ilustrowany”
- A. Dylewski, „Litwa. Przewodnik ilustrowany”
