„`html
Transport kolejowy
Transport kolejowy to istotna gałąź transportu lądowego, która dzieli się na trzy główne podsektory: transport pasażerski, towarowy oraz infrastrukturę. Obejmuje systemy transportowe, które składają się z infrastruktury (linii kolejowych, stacji, zaplecza technicznego) oraz taboru kolejowego, czyli lokomotyw i wagonów. Przewoźnicy kolejowi świadczą usługi transportowe, korzystając z infrastruktury zarządzanej przez odpowiednie instytucje.
Rodzaje kolei
Rodzaje kolei można klasyfikować według różnych kryteriów:
Według rodzaju toru
- Kolej konwencjonalna – porusza się po torach naziemnych z minimalnym tarciem.
- Kolej niekonwencjonalna – korzysta z innowacyjnych technologii, takich jak tabor ogumiony czy kolej magnetyczna.
- Kolej linowa – porusza się na linach, np. gondole.
Według funkcji
- Kolej sieci krajowej – zapewnia transport w skali państwa.
- Kolej międzyregionalna – obsługuje dłuższe relacje międzymiastowe.
- Kolej lokalna – funkcjonuje w obrębie mniejszych miejscowości.
- Kolej aglomeracyjna – obsługuje ruch w obrębie aglomeracji.
Według napędu
- Kolej elektryczna – wykorzystuje energię elektryczną do napędu.
- Kolej parowa – oparta na silnikach parowych.
- Kolej niezelektryfikowana – głównie na trakcji spalinowej.
Historia
Transport kolejowy ma swoje korzenie w starożytności, jednak jego rozkwit rozpoczął się w 1825 roku z uruchomieniem linii Stockton-Darlington w Wielkiej Brytanii. Od tego czasu kolej stała się kluczowym środkiem transportu.
Współczesność
Współczesny transport kolejowy boryka się z wyzwaniami, takimi jak konkurencja ze strony lotnictwa i transportu drogowego. Mimo to w wielu krajach, zwłaszcza rozwiniętych, jego znaczenie rośnie. W Japonii i Europie kolej odgrywa ważną rolę w przewozach pasażerskich, a w USA dominują przewozy towarowe.
Transport kolejowy w Polsce
W Polsce reformy kolejowe na przełomie wieków nie przyniosły oczekiwanych rezultatów. System operacyjny i taryfowy uległ dezintegracji, a brak inwestycji w infrastrukturę spowodował stagnację. Udział kolei w przewozach pasażerskich jest niski, co prowadzi do jej przekształcania w środek transportu towarowego.
„`
