Tractatus logico-philosophicus
Tractatus logico-philosophicus to jedyna praca Ludwika Wittgensteina opublikowana za jego życia, z wyjątkiem artykułu o logice. Tytuł dzieła został zasugerowany przez George’a Edwarda Moore’a. Praca ta miała na celu ustalenie relacji między językiem a rzeczywistością oraz granic możliwości poznawczych filozofii.
W przedmowie do anglojęzycznego wydania, Bertrand Russell opisał Traktat jako ambitny projekt, który z czasem dowiódł, że atomizm logiczny jest niemożliwy do skonstruowania. Dzieło to, opublikowane w 1921 roku po niemiecku, wywarło znaczący wpływ na pozytywizm logiczny oraz rozwój współczesnej semantyki.
Opis Traktatu
Traktat składa się z krótkich zdań, zwanych tezami, które są ponumerowane w systemie zagnieżdżonych list. Takie uporządkowanie sugeruje logiczny ciąg rozumowania, podczas gdy brak komentarzy otwiera pole do różnych interpretacji.
Najważniejsze tezy traktatu
Traktat zawiera 7 kluczowych tez:
- Świat jest wszystkim, co jest faktem.
- Fakt to istnienie stanów rzeczy.
- Logicznym obrazem faktów jest myśl.
- Myśl to zdanie sensowne.
- Każde zdanie jest funkcją prawdziwościową zdań elementarnych.
- Ogólna forma funkcji prawdziwościowej to
- O czym nie można mówić, o tym trzeba milczeć.
Tezy 1-3: Obrazowa teoria języka
Tezy 1-3 przedstawiają obrazową teorię języka, zakładając, że:
- Świat składa się z niezwiązanych faktów atomowych.
- Język musi mieć podobną strukturę logiczną do faktów, które przedstawia.
- Nie da się wyrazić podobieństwa struktury zdania i faktu w samym języku.
Tezy 4-5: Formalny mechanizm języka
W tezie 4-5 Wittgenstein opisuje mechanizm formalny dla hipotetycznego języka. Zastosował on tabele rachunku prawdziwościowego, co przyczyniło się do rozwoju współczesnej logiki formalnej. Tezy te obejmują również pytania dotyczące związku między językiem, nauką i indukcją.
Teza 6*
Teza 6 definiuje formę wszelkich zdań, której zrozumienie utrudnia nietypowy zapis. Ostatecznie, twierdzi, że wszelkie zdania logiczne można sprowadzić do operacji nand na zdaniach atomowych. Rozważania Wittgensteina wskazują, że logika i matematyka są zbiorami tautologii oraz że język nie może posiadać dodatkowego znaczenia poza odzwierciedlaniem faktów.
Teza 7
Kończąca teza 7 brzmi: „O czym nie można mówić, o tym trzeba milczeć”. Była interpretowana jako wezwanie do porzucenia metafizyki w filozofii oraz jako wyraz bezsilności w tworzeniu sensownej teorii bytu.
Podsumowanie
Tractatus logico-philosophicus jest fundamentalnym dziełem w filozofii analitycznej, które wywarło znaczący wpływ na myśl filozoficzną XX wieku, a jego tezy wciąż są przedmiotem intensywnych badań i interpretacji.
