Towarzystwo Szkoły Ludowej (TSL)
Towarzystwo Szkoły Ludowej (TSL) było organizacją oświatową działającą w latach 1891–1940, głównie na terenie Galicji oraz południowej i wschodniej Polski. Zostało założone w 1891 roku z inicjatywy Adama Asnyka podczas obchodów 100. rocznicy Konstytucji 3 maja.
Powstanie i cele
TSL powstało z potrzeby obrony polskiej kultury, szczególnie na kresach. Do głównych celów organizacji należało:
- Zakładanie i utrzymywanie polskich szkół ludowych.
- Wsparcie finansowe dla gmin w zakładaniu szkół.
- Prowadzenie kursów zawodowych i analfabetycznych.
- Tworzenie bibliotek i wypożyczalni książek.
- Organizowanie uroczystości narodowych oraz kulturalnych.
Organizacja
Zarząd Główny TSL oraz lokalne koła zajmowały się bieżącymi sprawami. Członkowie organizacji, niezależnie od płci i przekonań politycznych, płacili roczną składkę. Walne Zjazdy odbywały się raz do roku, gdzie zatwierdzano sprawozdania oraz wybierano nowy zarząd.
W organizacji angażowali się przedstawiciele różnych grup społecznych, w tym inteligencja, księża, kupcy, rzemieślnicy i chłopi. W miarę upływu czasu, Towarzystwo zyskiwało wpływy narodowych demokratów oraz obozu sanacyjnego w latach 30. XX wieku.
Działalność TSL
W latach 1891–1918 TSL prowadziło intensywną działalność edukacyjną, zakładając szkoły, organizując kursy oraz biblioteki. W 1913 roku TSL prowadziło 435 szkół oraz 2520 czytelni. Organizacja obchodziła również rocznice narodowe, promując polską kulturę.
Darowizny i wsparcie finansowe
TSL otrzymywało liczne darowizny, m.in. od Eransta Tytusa Bandrowskiego, który przekazał jedną czwartą swojego majątku. Również Erazm Jerzmanowski i Edmund Klemensiewicz wspierali finansowo organizację.
Rozwiązanie Towarzystwa
TSL zostało rozwiązane 1 sierpnia 1940 roku na skutek zarządzenia niemieckich władz okupacyjnych, które likwidowały polskie fundacje i stowarzyszenia.
Bibliografia
Wśród publikacji dotyczących TSL znajdują się m.in. prace Roman Barona oraz Mirosławy Bednarzak-Libery, które dokumentują działalność organizacji w kontekście historycznym i edukacyjnym.
