Tonaż – definicja i znaczenie
Tonaż to termin odnoszący się do wielkości statków, okrętów, grup statków lub całych flot, wyrażany w jednostkach objętościowych, zwanych tonami rejestrowymi. Często używa się go również w kontekście nośności lub wyporności, lecz jego znaczenie nie jest ściśle zdefiniowane, co wymaga precyzyjnego określenia kontekstu.
Historia tonażu
Do połowy XIX wieku tonaż był kluczowym pojęciem w odniesieniu do żaglowych jednostek pływających, powiązanym z pojemnością statków. Metody obliczania tonażu różniły się pomiędzy krajami i w czasie, a ich wyniki miały wpływ na opłaty portowe.
Obliczenia w Anglii
- W XVI wieku obliczenia polegały na pomnożeniu długości stępki przez maksymalną szerokość kadłuba oraz głębokość kadłuba.
- Wynik dzielono przez 100 i dodawano 1/4 wartości.
- Alternatywna metoda polegała na pomnożeniu długości stępki przez maksymalną szerokość i zanurzenie, a następnie dzieleniu przez 100 i dodawaniu 1/3 wartości.
Różnice w metodach pomiarów i definicjach stopy prowadziły do zróżnicowanych wyników obliczeń w różnych krajach. W 1773 roku w Wielkiej Brytanii wprowadzono standardowy system obliczania tonażu, bazujący na długości stępki, szerokości i głębokości kadłuba, z wynikiem dzielonym przez 94.
Ewolucja pojęcia tonażu
Około połowy XIX wieku, w związku z postępem technologicznym w budowie statków, pojęcie tonażu straciło na znaczeniu. Zastąpione zostało przez pojęcia pojemności (w tonach rejestrowych) oraz nośności (w tonach masy). W przypadku okrętów kluczowym parametrem stała się wyporność.
Pojęcia tonażu nie stosowano do jednostek wiosłowych, które miały inną specyfikę konstrukcyjną.
