Tomáš Garrigue Masaryk
Tomáš Garrigue Masaryk (7 marca 1850, Hodonín – 14 września 1937, Lány) był pierwszym prezydentem Czechosłowacji, sprawującym urząd od 14 listopada 1918 do 14 grudnia 1935. Nazywany „ojcem niepodległej Czechosłowacji” oraz „prezydentem oswobodzicielem”, zyskał przydomek „Tatíček” (ojczulek). Był również profesorem filozofii i socjologii, a jego działalność miała kluczowe znaczenie w dążeniu Czechów do autonomii w ramach monarchii austro-węgierskiej i w procesie tworzenia niepodległej Czechosłowacji.
Życiorys
Masaryk urodził się w rodzinie chłopskiej. Jego ojciec był Słowakiem, a matka pochodziła z niemieckojęzycznej rodziny czeskiej, co przyczyniło się do jego dwujęzyczności. Po uzyskaniu matury studiował filozofię w Wiedniu i Lipsku, gdzie zyskał wpływowych nauczycieli. W 1882 roku rozpoczął pracę jako profesor filozofii na czeskiej części Uniwersytetu Praskiego.
Polityka
Masaryk był aktywny w polityce, zasiadając w parlamencie austriackim i dążąc do utworzenia wielopartyjnej demokracji. Po wybuchu I wojny światowej emigrował, prowadząc działalność na rzecz niepodległości Czechosłowacji. W 1918 roku proklamował niepodległość kraju w Waszyngtonie. Po upadku monarchii został pierwszym prezydentem Czechosłowacji, gdzie jego polityka była skoncentrowana na budowaniu silnego, demokratycznego państwa.
Prezydentura i relacje z Polską
Masaryk pełnił funkcję prezydenta czterokrotnie, aż do rezygnacji w 1935 roku. Jego stosunek do Polski zmieniał się na przestrzeni lat. Mimo że początkowo nie popierał polskiej niepodległości, z biegiem lat dostrzegał w Polsce zagrożenie dla stabilności Czechosłowacji. Masaryk był przeciwny współpracy z Polską, co przyczyniło się do napięć między oboma krajami.
Rodzina i życie osobiste
W 1878 roku ożenił się z Charlotte Garrigue, z którą miał pięcioro dzieci. Charlotte zmarła w 1923 roku. Masaryk był również aktywny jako filozof, wierzył w racjonalizm i humanizm, sprzeciwiając się marksizmowi i idealizmowi niemieckiemu.
Myśli i filozofia
Masaryk znany był z wielu sentencji, w tym: „Demokracja jest dyskusją” oraz „Historia uczy, iż wszystkie państwa upadły z powodu szowinizmu”.
Upamiętnienie
Masaryk jest upamiętniony w Czechach poprzez pomniki, muzea oraz nadanie jego imienia wielu instytucjom, w tym Uniwersytetowi Masaryka w Brnie. Jego wizerunek znajduje się na czeskim banknocie o nominale 5000 koron.
Odznaczenia
- Order Orła Białego – 1925, Polska
- Order Słonia – 1925, Dania
- Krzyż Wielki Orderu św. Jakuba od Miecza – 1930, Portugalia
