Tolos – Antyczna Budowla
Tolos to termin odnoszący się do antycznej konstrukcji, która miała różne funkcje i znaczenia. Można go zdefiniować jako:
- Grobowiec o okrągłym lub zbliżonym do okrągłego planie, przykryty kopułą, płaskim dachem lub pozbawiony przykrycia. Mogły to być także kopce ziemne usypane nad pomieszczeniem zawierającym szczątki zmarłych oraz ich wyposażenie.
- Budowla architektoniczna składająca się z okrągłego naosu otoczonego kolumnadą, kryta dachem stożkowym, o różnorodnych funkcjach.
Historia i Rozwój Tolosów
Tolosy jako grobowce kopułowe pojawiły się już w epoce minojskiej, zyskując na popularności w okresie mykeńskim. W późniejszych czasach budowano je także w Grecji, Italii, Tracji oraz w północnym Nadczarnomorzu, gdzie liczba znanych grobowców przekroczyła 30.
Najwięcej tolosów można znaleźć na Krecie, szczególnie w dolinie Mesara oraz wokół Koumasa w górach Kophinas. Najsłynniejszym przykładem jest skarbiec Atreusza, znany również jako grób Agamemnona, znajdujący się w pobliżu Myken.
Inne Przykłady i Funkcje
W okresie archaicznym wznoszono również inne budowle o okrągłym planie, takie jak Prytanejon w Sparcie, przeznaczone dla urzędników zwanych prytanami.
W późniejszych czasach tolosy stały się typem klasycznej świątyni, z okrągłym naosem otoczonym kolumnadą, znanym jako rotunda. Jednym z najsłynniejszych przykładów była świątynia w Delfach, której pozostałości stanowią obecnie charakterystyczny element ruin tego miejsca.
