Toledot Jeszu
Toledot Jeszu (hebr. תולדות ישו – Historia Jeszu) to zbiór anonimowych tekstów, które krążyły w środowiskach rabinackich. Teksty te są formą haggady i odnoszą się do postaci Jezusa Chrystusa, jaką przedstawiają Ewangelie. Powstały najprawdopodobniej w VI wieku w diasporze żydowskiej, a ich ostateczna redakcja miała miejsce na początku XV wieku.
Charakterystyka i treść
Pisma te są kompilacją wzmianek z Talmudu, dotyczących postaci Jezusa, choć brak pewności co do ich autentyczności. Styl Toledot Jeszu nawiązuje do Ewangelii Mateusza, skierowanej do Żydów. Imię „Jeszu” interpretowane jest jako akronim hebrajskich słów oznaczających „niech jego imię i pamięć zaginą” lub jako zniekształcenie imienia Jezusa – Jeszua.
- Jeszu przedstawiony jest jako heretyk i oszust, syn Żydówki zgwałconej przez rzymskiego legionistę Józefa Pandera.
- Cuda, które miał czynić, miały wynikać z czarnej magii.
- Ukrzyżowanie Jeszu miało być wynikiem oskarżeń o herezję, a jego uczniowie mieli wykraść ciało z grobu, aby obwieścić zmartwychwstanie.
Reakcje na publikację
Książka była wielokrotnie palona przez władze chrześcijańskie jako bluźniercza. W 1561 roku żydowskie zgromadzenie rabinów w Lublinie zakazało jej druku, również z powodu jej prowokacyjnego charakteru w stosunku do chrześcijan. Decyzja ta była wyjątkowa w historii Europy.
Pomimo zakazu, publikacje i tłumaczenia Toledot Jeszu były kontynuowane. Główny rabin Rzymu wymienia edycje z XVII i XVIII wieku oraz kilka hebrajskich rękopisów z XIX wieku. Wśród tych wydań znajdują się edycje krakowska, lwowska i przemyska. Żydowski historyk Josef Klausner oraz Harvey Gertel wspominali o przekazywaniu treści Toledot Jeszu dzieciom w diasporze żydowskiej przez rodziców.
