Czysta Forma – Koncepcja Witkacego
Czysta forma to koncepcja artystyczna stworzona przez Stanisława Ignacego Witkiewicza, związana z jego filozoficznymi przekonaniami. Witkacy uznawał, że sztuka, religia i filozofia mają na celu wywołanie u odbiorcy uczucia metafizycznego, które nadaje sens ludzkiemu życiu i pozwala doświadczyć wyjątkowości istnienia.
Teoria Czystej Formy
Witkiewicz twierdził, że w XX wieku ludzie utracili zdolność do głębszych uczuć z powodu mechanizacji życia i wpływu kultury masowej. Uważał, że sztuka musi się zmienić, aby oddziaływać na odbiorcę w inny sposób. Dzieła Czystej Formy miały na celu zerwanie z klasycznymi wzorcami i postawienie formy na pierwszym miejscu, niezależnie od treści.
- Czysta forma odrzuca realizm i naturalizm.
- Dzieła powinny charakteryzować się przypadkową tematyką i brakiem logicznych następstw.
- Deformacja oraz brak chronologii w fabule są kluczowe.
- Przeżycie Tajemnicy Istnienia jest istotnym celem sztuki.
Witkacy wyrażał swoją teorię w pracach takich jak Nowe formy w malarstwie (1919), Szkice estetyczne (1922) oraz Teatr. Wstęp do teorii Czystej Formy w teatrze (1923). Opisał je także w artykułach w „Skamandrze” (1920-1921).
Znaczenie w Teatrze i Krytyka
Teoria Czystej Formy miała również zastosowanie w teatrze, gdzie Witkacy oczekiwał, że widzowie doświadczą stanu podobnego do wybudzenia się z dziwnego snu po obejrzeniu przedstawienia. Mimo to, niektórzy krytycy, tacy jak Karol Irzykowski, wskazywali na sprzeczności między teorią a praktyką Witkacego, co doprowadziło do licznych polemik.
Czysta forma pozostaje jednym z kluczowych pojęć w polskiej teorii estetyki XX wieku, mimo wielu krytycznych ocen.
Bibliografia
- A. Hutnikiewicz: Od czystej formy do literatury faktu, Wiedza Powszechna, Warszawa 1976.
Linki zewnętrzne
- O Czystej Formie w bibliotece Wolne Lektury
